odder, de h, nieuwsgierigheid en Frans
---------------------------------------
At 14:04 11-04-96 SAT, Erik wrote:
>
> Maar goed Bernard, we moeten een beetje geduld met elkaar hebben,
> ik heb geen zin in een ad hominem moddergooierij.
Uitstekend Erik, en als je dan dan voortaan Bernhard met de
h van Hendrik schrijft, zal ik Eric schrijven.
> Ik ga er voorals
> nog vanuit dat je eenvoudigweg nieuwsgierig bent naar 't Afrikaans
> en dat is dan ook waarom ik aanvankelijk gereageerd heb.
Dat is inderdaad __de voor de hand liggende weg__ die ik
volg: die van de nieuwsgoerigheid. Niet alleen in deze
discussie, maar in alle discussies. En die kan dan zowel het
onderwerp als de opvattingen van anderen betreffen. (Heb je
dit ook gelezen, Reinier?).
Daarbij moet een ieder in overweging nemen, dat de anderen,
evenals jezelf, veelal ge-interesseerde leken zijn. (Jij nu
dus duidelijk niet). En dat een mailing list als deze geen
college-list is. Iedereen moet gerespecteerd zijn mening
kunnen geven. Daarvoor zijn we immers op deze list
geabonneerd? Wat natuurlijk niet wegneemt dat je je aan
bepaalde uitingen kunt ergeren.*
Wat betreft je vraag over 'frans-tiek', in het Nederlands
kennen we het woord francofiel: iemand die zeer gesteld is
op alles wat Frans is. Ook: francomaan (idem), francofoon
(Franstalig). Je zou dus francotiek kunnen schrijven.
BernHard Bezemer
* Ik zit nu echt niet te wachten op voorbeelden van uitingen
van mij waaraan iemand zich heeft ooit heeft ge-ergerd.
Het zwarte gat van SDtephen Hawking
-----------------------------------
At 16:00 11-04-96 SAT, Joop wrote:
> Het iemand 'n goeie woord wir die sterrekundige term "black hole* ?
>
> Swart gat klink darem nie lekker nie ...
>
Grafische omschrijving
----------------------
Stephen Hawking, de 'ontdekker' van het zwarte gat, heeft
geen enkel bezwaar tegen die naam. Daarnaast hanteert hij ook
het begrip singulariteit, ofwel singulier punt. Singulier is in
de wiskunde het tegengestelde van regulier. Singulariteit komt
van het Latijnse woord singularitas = op zichzelf staand. (Uit:
De Grote Winkler Prins).
Het was overigens de Amerikaanse natuurkundige John Wheeler,
die de term zwart gat in 1969 voor het eerst gebruikte als een
grafische omschrijving van een idee dat ten minste tweehonderd
jaar oud is. (Stephen Hawking: Het Heelal [A brief history of
time], 1988).
Oneindige dichtheid
-------------------
Ik meen dat in de fysica met singulariteit wordt bedoeld een
punt in de ruimte dat zich onttrekt aan de geldende wetmatigheden.
Maar ... ik ben slechts een ge-intereseerde leek!
Het volgende heb ik uit 'Einsteins Droom' van Stephen Hawking
(Black Holes and Baby Universes and Other Essays, 1993):
"De algemene relativiteits-theorie voorspelt tevens dat
massieve sterren zullen instorten zodra hun kern-brandstof
uitgeput raakt. Uit het onderzoek van Penrose en mij blijkt dat
zij ineen zullen blijven storten tot ze een __singulariteit__ van
oneindige dichtheid hebben bereikt. Deze singulariteit betekent
een einde van de tijd voor de (voormalige) ster".
Hier is dus volgens mij sprake van een punt in de ruimte met
een oneindige dichtheid. En met een tijd die gereduceerd is tot
nul.
De 'gouden' regels voor het schrijven van een e-mail
----------------------------------------------------
At 12:38 10-04-96 SAT, Frank wrote:
>
> Nee, mense, hierdie keer moet ek so bietjie aan Bernhard se
> kant stry.
------------------------------------------------------------ -
Daar ben ik blij om, Frank. Alleen geloof ik niet dat we
helemaal op e'e'n lijn zitten. Zeker weten doe ik dat niet.
Ik vind het namelijk erg moeilijk om jouw compacte blokken
tekst te lezen. Om er goed uit te komen, moet ik jouw e-mails
eigenlijk uitprinten. Maar ik heb al genoeg papieren
rompslomp. Dus doe ik dat maar niet.
Zelf probeer ik me met mijn e-mails aan de 'gouden'
regels te houden van de commerci-ele brieven. De zogenaamde
verkoop-brieven.
(Wat me niet altijd lukt, zeker niet als het om de lengte
van de zinnen gaat. Het kost moeite en tijd om in korte
zinnen te schrijven. Een beroemd filosoof moet ooit eens in
e'e'n van zijn brief hebben geschreven: "Ik heb weinig tijd,
vandaar dat ik in deze brief lange zinnen gebruik").
Die 'gouden' regels voor het schrijven van een verkoop-
brief houden onder meer in:
1.) Geen zinnen van meer dan 15 woorden.
2.) De lengte van een zin mag maximaal 1,5 regel lang zijn.
Maak daarvoor desnoods van een komma een punt.
3.) Samengestelde woorden moeten zo veel mogelijk worden
vermeden. Probeer ze met korte woorden te omschrijven.
Lukt dat niet, gebruik dan verbindings-streepjes (zoals
ik met dit laatste woord nu ook heb gedaan).
4.) De lengte van een alinea mag onder geen voorwaarde langer
zijn dan 7 regels. Een alinea van acht regels? Splitsen!
5.) Een dubbele punt (:) kan als een punt worden beschouwd.
6.) Spring bij elke nieuwe alinea altijd in. Dat geeft rust
aan de ogen en maakt de brief overzichtelijker.
Voor artikelen gelden uiteraard andere regels. Maar die
vind je uitsluitend in een dag- of weekblad. En dat is een
ailing List nu eenmaal niet. Ik vind overigens dat je op
Internet _altijd_ zoveel mogelijk moet schrijven volgens
bovenstaande regels.
Laat die ou maar staan. Hy reken hy is diepper, hoe"er, beter. Laat hom toe
om dit te glo. Jy/ons het nie nodig om die kwalikteit van ons taal te
"bewys" nie. Hy kan glo wat hy will. Hy en sy klub van een. Of is dit twee
?
Snail mail : Julius Bergh, 32 Koola Dr, Nerang QLD 4211, Australia
Email. . . : jbe...@onthenet.com.au
URL. . . . : http://www.onthenet.com.au/~jbergh
Verskoon asseblief my Afrikaans wat seker oor die laaste jare agteruit
gegaan het. Ek is op soek na die volgende films wat met die
samewerking van die SAVM gemaak is.
Grensbasis 13
Boetie gaan Border Toe
Boetie op Manoeuvres
40 Days
Brug 14
April '80
Kaptein Caprivi
Ek is seker dat die films bestaan, maar ek het na baie film produksie
maatskapye geskryf en hulle se dat hulle geen kennis van die films het
nie.
Kan enigiemand my inlig oor waar ek videos van die films in die hande kan
kry?
Byvoorbaat danke
Barry Fowler
------------------------------------------------------------ -----
ba...@tragedy.demon.co.uk
Liefhebbers van moppen kunnen tegenwoordig interactief terecht op
Internet. ENDEMOL Interactive heeft het World Wide Web verrijkt met
een site die de titel draagt van het bekende televisieprogramma
oppentoppers.
Op de homepage van deze site wordt de bezoeker welkom geheten in een
sfeervol moppencafé. De bezoekers van het café vertegenwoordigen
verschillende categoriën moppen: moppen over het werk, de dokter,
belgenmoppen, etc.
Wie van schuine moppen houdt moet eerst via het luik afdalen naar de
kelder, en de pikante moppen die echt het daglicht niet kunnen
verdragen zijn nog dieper verstopt.
Uiteraard kunnen de bezoekers van de Internet site ook zelf moppen
insturen via e-mail: mop...@endemol.nl.
De drie beste inzendingen van de week zijn staan elke week op het
moppentoppers podium in het café.
Nee, mense, hierdie keer moet ek so bietjie aan Bernhard se kant stry.
Wat ons nie moet vergeet nie, is dat 'n oorweldigende poging om oornag 'n
"amptelike" woordeskat te vind vir die nuwe amptelike rol wat Afrikaans nou
moes vervul (na 1928) aangewend moes word. Om 'n taal (of dit nou kreools is,
of pidgin, of iets anders) skielik van 'n spreektaal, wat 'n Europese taal
as amptelike skryftaal had, in 'n amptelike skryftaal vir akademiese,
wetenskaplike en ander amptelike gebruik te omskep, benodig 'n aardige
hoeveelheid woorde. En 'n sterk gesentraliseerde liggaam waarna
taalverbruikers kan verwys as hulle onseker is oor die uwe re"els, moes
ook hard aan gewerk word.
Om aan die "amptelike" en "onafhanklike" status van die taal meer en meer
geloofwaardigheid te verskaf, moes die woorde nie (of ten minste nie
altyd nie) Anglisismes wees nie, en verkieslik ook nie net weergawes van
Nederlandse woorde nie. Hoeveel belaglike neologismes is nie deur die
woordeskatskeppende industrie vir elke denkbare term ontwikkel nie. Waar
Nederlands en Duits byvoorbeeld rustig 'n Engelse term sou oorneem, moes
Afrikaans keer op keer met 'n "suiwer" Afrikaanse term vorendag kom.
Omdat die taalverbruikers oor die algemeen nie 'n geskiedkundige
kulturele tradisie had om op terug te val vir die "korrekte" gebruik van
hierdie of daardie stylvorm of grammatiese vorm nie, moes hulle maar keer
op keer na die Woordelys en Spelre"els verwys, wat elke week verander
het, om die "algemeen beskaafde" vorm te vind, asof hierdie vorm die
gesag van die Oxford English Dictionary besit het. 'n Klein groepie erg
nasionalistiese taalstryders het die kern gevorm van hierdie
priesterskap, en die "Afrikaner" het aandagtig geluister, sonder om ooit
te vra waar al hierdie "ampelike" terme so vinnig vandaan gekom het.
Op skool en op die universiteite was daar 'n amper waansinnige beheptheid
met "wetenskaplike" linguistiek - Afrikaans is deur sinsbou, woordbou, en
'n miljoen ander linguistiese analises dag vir dag as "wetenskaplike"
taal verskans. Intussen leer die kinders die geskiedenis van Nederlands
soos die Engelse kinders die geskiedenis van Engels leer, om die prentjie
van 'n "ontwikkeling" uit 17e eeuse Nederlands mooi af te rond. Niemand
rep 'n woord oor die doelbewuste skepping van hordes woorde en terme op
'n amper daaglikse basis deur die "amptelike" priesters nie. Ons leer
woorde soos "moltrein" en "pendeltuig", en dis Ponelis hier en Botha daar,
en dis predetermineerder en voornaamwoorde en sintaksis en boomdiagramme
en oorganklike werkwoorde en Jopie Fourie en Christelik Nasionaal en
Bloedrivier en deeltekens hier en vandag skryf mens weer met hoofletters
daar, maar niemand vra ooit wie hierdie mense is en hoekom hulle nou juis
moes besluit wat "suiwer" Afrikaans is nie. Ons is almal te besig om voor
te berei vir die groot aanslag van die vuil kommuniste.
Ek het reeds geskryf oor die sukses van hierdie
"Afrikaner"-identiteitskepping, en die feit dat identiteit meesal 'n
kwessie van aanvaarding en wedersydse vereenselwiging is. Nouja, in die
taalsfeer is die grens tussen geskiedkundige werklikheid en polities
geinspireerde kunsmatigheid ook baie vaag, sodat die ontstaan en
ontwikkeling van Afrikaans as 'n volwaardige akademiese en wetenskaplike
taal 'n werklikheid so waar en groot as Tafelberg geword het, en een wat
net dwase sal misken. Maar dat dit alles sommer so natuurlik ontwikkel
het, en dat die aanvaarding van die taal as skryftaal en onderrigtaal
minder as tagtig jaar gelede bloot iets moes vasl^e wat reeds daar was,
is 'n mite - 'n mite wat die oorbluffende sukses van die nasionalistiese
program, wat taal- en volksbeeld betref, heeltemal miskyk.
Die waarheid is eintlik nogal eenvoudig: tot 1928, en eintlik eers 1933,
siende dat die Bybel so sentraal deel was van die Afrikanerkultuur, het
mens Nederlands en Engels geskryf as mens opgevoed was. Mens het dus
anders geskryf as gepraat. Skielik is Afrikaans 'n amptelike taal. Mens
kan nie dan eenvoudig skryf soos mens praat nie. Die taal moet nou
dosyne meer rolle vervul as van tevore. Iets moet dringend gedoen word. En
daar is toe iets gedoen. Ontsaglik suksesvol. En dis juis hoekom die verlies
van Afrikaans as 'n amptelike taal so ernstig is. Want nou moet die taal
steun op minder as 'n eeu se amptelike status om 'n wetenskaplike en
akademiese taal te bly. Solank die taal dan nog op alle gebiede gebruik
word, sal die proses natuurlik voortgaan. Maar ons moet ook nie vir
onsself lieg nie. Ek glo ek sal byvoorbeeld nie in die hof Afrikaans
gebruik nie; miskien wel, ek weet nie. Ons moet elkeen maar besluit wat
nou gemaak wat die taal betref. Die feit dat Afrikaans, as die taal wat
meer Suid-Afrikaners verstaan as enige ander taal, en wat aan alle
vereistes van 'n amptelike taal voldoen (danksy die priesters), nie as
amptelike taal met Engels behou is nie (die elf tale kan nooit "amptelik"
gebruik word nie) dui op die feit dat die politieke moeder nou haar
taal-dogter vermoor het. Dit hoef natuurlik nie die einde van die storie
te wees nie. Of selfs die hele storie nie. Maar dis 'n groot deel daarvan.
>
> Al hierdie argumente dui daarop dat daar baie vinnige gorei in
> Afrikaans as skryftaal was, en dat die Afrikaanse woordeskat vinniger
> uitgebrei het as meeste van die ander tale. Vir my dui dit definitief nie
> op taaldegenerasie of taalvervlakking nie. Bernhard ondersteun ook
> die opstel van taalree"ls deur 'n liggaam. Ek kan nie verstaan hoe
> jy kan sê jy baklei nou aan Bernhard se kant nie. Jou motiverings
> is lynreg in stryd met sy standpunte.
Presies aan watter kant daar baklei word is nie eintlik ter sake nie. Een
groot verskil tussen die standardisering van Europese tale deur die
politieke en gemeenskaplike elite na die ontwikkeling van die drukpers,
aan die een kant, en die skepping van ABA, aan die ander kant, is die feit
dat in die een geval 'n proses van eeue se geleerdheid en gebruik
deur die vooraanstaande geleerdes vasgevang is, en in die ander geval die
standaardvorm en die taalre"els in 'n redelik groot mate oornag geskep is.
Daar was voor die meer formele standardiseringsprosesse in Europa reeds
sosiale en politieke elite-vorme vir alle onderwerpe op alle terreine, en
die standardiseringsproses was maar 'n tegnologiese
noodsaaklikheid soos die geskiedenis voortgeloop het. Daar was baie
minder geleentheid vir 'n klein groepie om 'n spesifieke ideologiese
beeld en politieke situasie te gebruik om 'n standaardtaal te ontwerp, 'n
proses wat in Suid-Afrika tot 'n meer of mindere mate wel gebeur het.
Ek stem oor die algemeen met Bernhard saam dat 'n standardiseringsproses
en 'n standaardvorm vir 'n taal se kultuurpeil 'n noodsaaklikheid is. Die
feit dat mens byvoorbeeld in Engels iemand se opvoedingspeil gewoonlik in
terme van sy vlak van "standaardgebruik" kan meet, is nie net 'n manifestering
van Londen-imperialisme nie; dit is 'n uiters noodsaaklike verskynsel
vir die ontwikkeling van die menslike denke. Vooruitgang benodig
konvensies, en konvensies behels standaardvorme. Die ontwikkeling van die
kultuur benodig dan terselfdertyd ook die lewende ontwikkeling van
nie-standaardvorme. Die groot onreg wat ouers hulle kinders aandoen, en
skole hulle skoliere, as hulle die onskatbare waarde van 'n ordentlike
beheer van die standaardstyl minag, werp vrugte af in die vorm van die soorte
resultate wat Amerikaanse en Engelse skole deesdae mee opgeskeep sit,
soos die artikel wat Antonie vir ons gestuur het so mooi bewys.
JE HEBT GEEN GELIJK, LEENDERT
-----------------------------
At 09:10 9-04-96 SAT, Leendert wrote:
> On 8 Apr 96 at 1:40, Bernhard Bezemer wrote:
>
>> Ik heb hier het nieuwste standaardwerk liggen over de
>> geschiedenis van de Nederlandse Literatuur*, en ik zou zeggen, zorg
>> dat je het krijgt, want dan gaat er een nieuwe wereld voor je open
>> van bijna duizend pagina's bijna duizend jaar Nederlandse
>> literatuur.
> Wel, die eerste agt eeue daarvan word natuurlik (regmatiglik) ook
> beskou as Afrikaanse literatuur. (Leendert)
------------------------------------------------------------ ---------
Dat, beste Leendert, is dus NIET waar, zoals je ook is
uiteengezet in mijn e-mail 'De oorsprong van het Afrikaans'.
Jouw bijdrage over dit onderwerp bestond tot nu toe overigens
slechts uit op onprettige wijze ge-uite ontkenningen. Een eigen
bijdrage, laat staan een bewijs van je ontkenningen, heb je niet
geleverd, behalve, zoals de volksmond dat uitdrukt, "gelul uit
je nek". Irritant!
DE OORSPRONG VAN HET AFRIKAANS LIGT NIET IN DE 17-DE EEUWSE
CULTUUR- EN LITERATUUR-TAAL*
-----------------------------------------------------------
At 09:10 9-04-96 SAT, Leendert wrote:
> Jy het nog geen bewys of argument vir jou beweringe
> verskaf nie.
------------------------------------------------------------ --
Pas sedert 1870 wordt het Afrikaans bewust als geschreven
taal gebruikt en kan van Afrikaanse letterkunde worden
gesproken. Op 4 augustus 1875 werd het Genootschap van Regte
Afrikaners te Paarl opgericht. Echter, pas in 1914 werd het
Afrikaans toegelaten tot het lager- en middelbaar onderwijs.
Vereenvoudiging
---------------
De oorsprong van het Afrikaans ligt NIET in de 17-de eeuwse
cultuur- en literatuur-taal, maar in de DIALECT- EN VOLKS-TAAL
van de eerste kolonisten. Zij kwamen uit diverse streken, maar
voornamelijk uit Zuid-Holland, Zeeland en het westen van
Utrecht.
Het contact met het moederland was niet intensief en op
Zuidafrikaanse bodem voltrok zich een dialect-vermenging met
de gebruikelijke gevolgen: NIVELLERING van en 'keuze' uit de
verschillen in de uitspraak, het woord-gebruik en de zinsbouw,
en een sterke neiging tot VEREENVOUDIGING (ik noem dat dus
taal-degeneratie of -vervlakking, B.); zo verdwenen
bijvoorbeeld de vervoegingen en de verbuigingen grotendeels.
Geen schrijf-taal
----------------
Nieuwe woorden kwamen in zwang voor specifieke Afrikaanse
zaken, dieren, planten, en dergelijke. Woorden die betrekking
hadden op specifiek Nederlandse zaken verdwenen, of werden
overgedragen op vergelijkbare verschijnselen in het nieuwe land.
Met name in de woord-ontleningen deden zich ook invloed gelden
van het Hottentots, Maleis en Portugees. In de 18-de eeuw was de
ontwikkeling van de taal voltooid. Naast dit Afrikaans bleef
het 'Hoog-Hollands' de taal van de kerk, echter zonder invloed
uit te oefenen op de omgangs-taal, DIE GEEN SCHRIJF-TAAL WAS.
Ieder die de pen op papier zette, trachtte zo goed mogelijk
'correct Nederlands' te schrijven.
Het EERSTE GESCHRIFT waarin bewust het Afrikaans werd
gehanteerd, was "_Het Lied Ter Ere Van De Swellendamsche....
Helden_" uit 1795, maar daarin wordt merkwaardig genoeg de
spot gedreven met de spreektaal van die helden.
Volwaardige eigen voer-taal
---------------------------
De Brise bezetting van de Kaap resulteerde in een verdringing
van het Hollands-Afrikaans door het Engels. In de taal-
proclamatie van Somerset in 1822 werd het Engels tot eerste taal
verheven, en kort nadien werd dat de enige offici-ele taal.
Niettemin bleef het Afrikaans als OMGANGS-TAAL bestaan, VOORAL
OP HET PLATTELAND.
Het zou echter duren tot de oprichting van het Genootskap van
Regte Afrikaners in 1875 voor een welbewust streven begon om te
komen tot de erkenning van het Afrikaans als volks- en lands-
taal, en deze uit te bouwen tot een "volwaardige eigen voer-
taal".
Dit streven werd ten slotte bekroond: in 1914 werd het
Afrikaans toegelaten tot het onderwijs. Tegen 1920 ook op de
universiteiten, en in 1925 werd de Afrikaanse taal volkomen
gelijk-berechtigd naast het Engels als offici-ele taal.
Bernhard Bezemer
* Uit: De Grote Winkler Prins Encyclopedie. Amsterdam/Brussel:
Elsevier.
Supertaal
Blog
Soek
Hulp
Lede
Registreer
Teken aan
Tuis
RSS
