Metode:
Meng al die bestanddele en skep in 'n gesmeerde platboompotjie of in 'n gesmeerde broodpannetjie.
Bak sowat 1 uur tussen die kole of 45 minute in 'n oond by 180°C.
Variasies:
Vervang die beesstertsoppoeier met bruin uiesoppoeier.
Vervang die rissiepeper, kaas en karringmelk met 1 blikkie bier.
Die geskiedenis van Afrikaans is een lang relaas van onderdrukking. Keer op keer moes ons op die swaar manier leer dat met mooipraat en 'n beroep op redelikheid net mooi niks bereik word nie.
Of ons daarvan hou of nie, ons as Afrikaanssprekendes word opnuut, teen ons wil, gedwing om vas te skop. Ons word gedwing om, teen ons aard, onaangenaam te wees. So nie, gaan ons onder. Mooipraat en redelikheid is nutteloos teen mense wat daarop uit is om ons taal onder te ploeg.
Wat kan ons doen? Ons is nie van nature onaangenaam nie, hoewel dit miskien die soort optrede is wat ons vyande die beste verstaan. Ons is in 'n situasie gedwing waar ons nie aan die ontvangkant kan bly nie. 'n Taalstryd is nooit lekker of maklik nie. Niemand hou daarvan nie.
Maar as die Afrikaner nie homself vasbeslote gaan laat geld nie, sal hy in sy eie land die slaansak bly, heel onder op die pikorde. Uiteindelik sal hy die prys vir sy beskroomdheid moet betaal.
Wat kan ons dan doen?
Miskien is 'n bietjie geskiedkundige perspektief op ons taal se eeuelange stryd nuttig.
Afrikaans is minstens 290 jaar oud, maar dit is tekenend van Afrikaans se nimmereindigende worstelstryd dat dit eers tweehonderd jaar na sy ontstaan amptelike erkenning gekry het.
Tekens van 'n nuwe taal wat gebore word, blyk reeds 33 jaar ná Jan van Riebeeck se koms. In 1685 maak H.A. van Reede van Oudtshoorn in sy joernaal melding van die "gebroken spraak" aan die Kaap.
'n Honderd jaar later het 'n nuwe volk met 'n eie taal reeds vorm gekry. In 1802 spreek J.A. Uytenhage de Mist sy kommer uit oor die swaar taak wat voorlê "eer wij die Caabenaars weder Nederlanders kan maaken".
Sedert die eerste Afrikaanse woorde in hierdie land gepraat is, was die taal onder beleg. Dit is onderdruk, geminag, verneder, bespot, en selfs deur die wet verbied. Die afgelope driehonderd jaar al. Dit is 'n wonder dat Afrikaans nog gepraat word.
Die eerste aanslae was afkomstig van die Hollanders. Hulle het nie daarvan gehou dat mense Afrikaans begin praat het nie. Die grootste aanslag het egter gekom nadat die Britte die Kaap in 1806 die tweede keer in besit geneem het.
Op 10 Januarie 1806 is 'n plegtige verdrag met die Britte aangegaan. Dit is onderteken onder 'n melkhoutboom in Papendorp, vandag Woodstock, 'n voorstad van Kaapstad.
Hierdie knoetsige ou boom staan vandag nog daar, afgekamp, langs die spoorlyn, taamlik verwaarloos, maar darem 'n Nasionale Gedenkwaardigheid.
In die verdrag word onder meer bepaal dat: "The burghers and inhabitants shall preserve all their rights and privileges."
Klink dit nie bekend nie? Het ons dit nie baie onlangs weer gehoor nie?
Toe die Oorgangswet meer as twee jaar gelede onderteken is, is 'n gelykluidende ooreenkoms byna woordeliks gesluit. Niemand se regte mag op enige wyse aangetas word nie.
Vier maande na die belofte wat in Januarie 1806 by Woodstock ná die slag van Blouberg onderteken is, word 'n proklamasie uitgevaardig wat bepaal dat alle dokumente aan die staat voortaan in Engels moet wees.
Klink dit ook bekend?
Die tydperk het begin waar alles in die stryd gewerp sou word om die Afrikanervolk te angliseer. Dié stryd duur steeds voort, tot vandag toe, byna twee eeue later.
Ons raak almal 'n bietjie moeg hiervoor.
Die geskiedskrywer George McCall Theal skryf oor hierdie eerste angliseringspogings:
Aanhaling:
"It seemed absurd that such a small body of people should be permitted to perpetuate ideas and customs that were not English in a country that had become part of the British Empire."
'n Dekade later, in 1814, word Lord Charles Somerset goewerneur aan die Kaap. Hy proklameer Engels as die land se enigste amptelike taal.
Nie een uit tien burgers kon die amptelike taal verstaan nie! Byna presies die situasie wat vandag in Namibië geld.
Oor Lord Charles se verbod op Afrikaans skryf Theal verder:
Aanhaling:
"Many requests were made to the government to annul it, but to no purpose, and upon the dates named, English became the official language of the country. It would have been difficult to divise a measure more calculated to irritate the Dutch inhabitants."
Die volgende neëntig jaar of langer was Engels die enigste amptelike taal. Twee eeue van onreg het begin, twee eeue van vernedering en verdrukking. Dit duur steeds voort. Die Afrikaner is 'n uiters geduldige mens.
Engelse onderwysers is ingevoer. In staatsondersteunde skole word net twee tale onderrig: Engels, en ..... Latyn!
Predikante word uit Skotland ingevoer en in die Kaapse Kerk aangestel. Politieke kommissarisse woon alle kerkraadsvergaderings by. Afrikaans word in die Kaapse Kerk verbied. Die Goewerneur self keur die samestelling van alle kerkrade goed, of af.
In alle NG Kerke mag net in Engels gepreek word! Een van die wonders van Afrikaans is dat dit vandag nog bestaan.
In die jaar 1857 is die anglisering van die Kaap feitlik 'n voldonge feit. Op 19 September 1857 verskyn die volgende hoofartikel in die Cape Argus:
Aanhaling:
"The language of the Cape! - As if the miserable bastard jargon, which is the vernacular of this country, is worthy of the name of language at all ... the language of this country is destined to be English; it is becoming more and more so every day .... And you, whom fate has ordained to become liege subjects to Her Majesty of England, may as well hasten to become English in language, sentiment, and feeling, for to that complexion you must come at last."
Die Cape Argus was verkeerd. Daardie "miserable bastard jargon", "not worthy of the name of language at all," word vandag, 145 jaar later, steeds deur meer mense in die land gepraat as Engels.
Toe gebeur 'n wonderwerk. Op Saterdag, 15 Januarie 1876, skaars twintig jaar ná die Argus se gewraakte artikel, verskyn die eerste Afrikaanse koerant, Die Patriot, uitgegee deur die Genootskap van Regte Afrikaners.
Dit het 'n opskudding veroorsaak. Ouers het hul kinders verbied om dit te lees. Leerlinge is gestraf omdat hulle die blad koshuis toe gebring het. Onderwysers is met afdanking gedreig as hulle op die blad inteken. Selfs predikante het daarteen gewaarsku.
Van die kant van Hollanders én Engelse het Die Patriot die wind van voor gekry. Maar Die Patriot het gegroei. Ander publikasies het gevolg.
En toe, skaars 25 jaar ná daardie eerste probeerslag, breek die Tweede Vryheidsoorlog in Suid-Afrika uit. Dit het baie dinge vernietig, harte sowel as huise.
By Vereeniging het die gordyn gesak. Ook Die Patriot en die latere Ons Klijntji het in die politieke oorlogharwar verdwyn.
Na afloop van die Tweede Vryheidsoorlog was die Afrikanerdom in sak en as. "Ons land lê in 'n puinhoop", het genl. Koos de la Rey in Desember 1901 aan pres. Kruger geskryf. Die Afrikaner was uiters verarm. Op die oog af het hy alles verloor.
Genl. J.B.M. Hertzog en pres. M.T. Steyn het die taalstryd gesien as 'n belangrike faktor om die Afrikaner sy selfrespek te laat herwin.
In 'n brief, gedateer 21 Januarie 1901, sit lord Milner die eentaligheidsbeleid netjies uiteen. Die doel is "absorbing and ultimately getting rid of them as a separate, exclusive caste."
So het die stryd om die voortbestaan van ons Moedertaal eeue lank gewoed. Ons voorouers, ons ouers, en vandag onsself, staan steeds in die branding van die bitter onaangename stryd.
"Die volgehoue om die Afrikaner sy taal en leefruimte te ontsê, word gewoonlik gedoen met die houding dat dit die denke van die Nuwe Suid-Afrika weerspieël en dat ons, wat Afrikaans verdedig, agterlik en uit pas is. Selfs dat ons rassisties is as ons dit wil doen," het Die Burger onlangs geskryf.
Op elke terrein word Afrikaans aangeval en bedreig. Die SAUK het SABC geword, die skole word volgeprop met andertaliges sodat Afrikaans geleidelik voor Engelse onderrig moet padgee. In die Parlement word skaars nog 'n Afrikaanse woord gehoor.
Selfs die tradisionele bakermat van Afrikaans, die Universiteit van Stellenbosch, "is besig om voor die oë van sy raad te verengels".
Wat het van die Afrikaner se durf geword?
Is dit ons erns? Wil die Afrikaner altyd die koeshoendertjie bly wat deur almal gepik word? Hieroor moet elke Afrikaner self besluit.
Afrikaans is nie iets waarmee ons gebore is of wat as geskenk vir ons gegee is nie. Dit is iets wat ons self oorspronklik stukkie vir stukkie geskep het, en gedurig, geslag na geslag, skeppend moet behou.
Jou ore is oop as jy hulle nie eksprés toemaak nie, en jou mond is toe as jy hom nie eksprés oopmaak nie. Dit wys die bedoeling van die gebruik daarvan.
As dit so is, waarom skryf ek dan? My pen is maar 'n ander tong: en 'n doelmatiger: hy is honderd tonge, duisend tonge, volgens die hoeveelheid eksemplare van hierdie geskrif wat my uitgewers mag regkry om van die hand te sit. Hy is'n tong wat spreek myle ver waar ekself nie kom nie - hy is 'n tong wat sal spreek - altans dit is wat ek bedoel as my eie tong tot sy uiteindelike stilte gebring is in die graf. En hiér skryf ek, en dáár skryf ek: na my sin is daar nie ore genoeg vir my tong nie. Waarom gebruik ek dan self die gereedskap so oorvloediglik waarvan ek sê die gebruik moet beperk wees? Ek kon nou hierop antwoord dat dit is omdat ek meen dat ek iets van waarde het om mee te deel - maar die antwoord sou niks beteken nie, want die oppervlakkigste kaf-babbelaar reken ook dat hy iets van waarde het om mee te deel, anders sou hy sy mond hou.
Op 'n liberale kans-berekening bestaan die oorstelpende meerderheid van 99 persent van geskrifte uit kaf. Die nageslag sif dit en behou die een persent vir graan en hy word 'n klassiek van die literatuur. En die een wat oorbly is vir die wêreld duisendvoudig die moeite werd wat bestee was aan die 99 wat vermors word. Die tuinier sou geen vrugte kry as hy éen vir éen blaar wat uitspruit sou afknip nie. Laat my werk maar onder die blare tel, as dit maar mag meehelp om die vrugte van andere te voorskyn te roep.
Eintlik is die vergelyking tussen die tong en die pen nie 'n billike nie. Jou ore is oop en die geklap van 'n bedrywige tong dring in of jy lus het om te luister of nie. Die boek forseer homself nie op jou aandag nie. Jy hoef hom nie te koop nie; as jy hom het hoef jy hom nie oop te maak nie; as jy moeg is kan jy hom weer toeslaan. Hy is nie op hoffelikheid gesteld nie. Hy is altyd dienswillig, maar hy dring sy diens aan niemand op nie. En die mondelinge babbelaar weer, is gewoonlik nie 'n denker nie. Die skrywer is gewoonlik 'n denker - nie altyd diep nie: inteendeel. Maar tog, hy dink.
Die gelukkigste man op die wêreld is 'n kekkelbek-babbelaar. Hy is altyd opgeruimd. Daarom weer moes ek hom nie stilmaak nie. Waarom sou ek hom van sy geluk berowe? Om dié rede: ek dink aan die geluk van sy medemense. Hy steel hulle reputasie, hulle vrindskap, hulle ideale, hulle tyd. Eén gelukkige tong en so baie ongelukkige ore!
Dit betéken nie altyd veel om 'n man van belang te wees nie. Die belangrikste persoon op 'n begrafnis is die dooi man.
En oral waar daar 'n dooie is onder 'n geselskap van lewende nablywendes is dit sy geheimsinnige, akelige, ontsagwekkende gelaat wat die aandag trek. Die trekke is nog dieselfde, maar tog nie dieselfde nie: die uitgebluste vuur van die lewe, lyk dit, het plaas gemaak vir 'n uitsig op die oneindige agter die gordyn. So iets van die majesteit van die dood ontwaar ons ook - 'n skaduwee daarvan, 'n suggestie - op die gelaat van 'n suigeling, van 'n blinde, van 'n kranksinnige. Dis die Sphinx·uitdrukking van misterie.
Maar die aandag-soekery, die sug om die senter van opmerksaamheid te vorm, wat ons nou bedoel is van 'n ander gehalte. Die vóor-aansitters en vóor-aanbidders in die Sinagoge is nie uitgesterf nie. In elke buurte, by elke samekoms, tref jy éen van hulle aan: somtyds meer, maar nooit te veel nie, want dan druk hulle mekaar wedersyds uit: waar almal vóor-sit, daar sit geeneen vóor nie. Ons ken almal die soort man. As hy nie die voorsitter-stoel beklee nie, dan spring hy die eerste op om die voorstel te maak wat enige ander esel (as daar nog is) ook kon gemaak het. "Kêrels;' sê hy (of "Afrikaners"; of "broeders" na gelang van die doel van die byeenkoms), "ons moet bymekaar staan." Hy meen ons moet agter hom staan. Nou sou jy sê die man het 'n verwaande dunk van homself. Eintlik het hy 'n slaafse respek vir die goedkeuring van sy mede-mens, anders sou hy nie soveel moeite doen om notiesie van geneem te word nie.
Tog moet ons dit vir hom sê: in die politiek win hy altyd 'n sekere maat van invloed. Want vereers: die politiek is almal se besigheid en dus niemand se besigheid nie. En, ten twede, in die politiek geld die beginsel nie dat die laaste die eerste sal wees nie. Niemand is angstig om iemand anders op die voorgrond te stoot nie, dus kan alleen diegene op die voorgrond kom wat hulleself daarheen stoot. En as dit dan so is, dat dié soort indringer gewoonlik daarin slaag om 'n politieke rang te verwerf, beteken dit dan nie tog darem veel om so 'n man van belang te wees nie? Vir homself, ja. Die belang is groot in sy oë. Die persoonlike voordeel ook dikwels, Maar die belangstelling kan jy ook uitlok as jy 'n sensasie-wekkende misdaad pleeg, as jy met jou buurman se vrou wegloop, as jy dronk deur die straat waggel.
Ledig is mense-roem: ydelheid der ydelhede. Ek en jy leser, weet dit want ons streef nog ons lewe lank daarna. Tiengelieng·tieng, tiengeliengelieng! Kom dans na ons klokke: ons is voorbokke.
Maak vir die man wat nie omgee nie goeie werk. Die man wat omgee sal dit by hom sien en ook by jou kom bestel.
Moenie dink dat wat jy hoor alles is wat van jou gesê word nie. Nou en dan sal 'n man jou kom sleg-sê wat ontevrede is oor jou werk; maar hy is die uitsondering. Nou en dan sal 'n man jou kom prys wat jy voldoening gegee het; maar hy is ook die uitsondering. Jou werk gaan uit jou hande uit die wye wêreld in en jou roem of jou blaam gaan daarmee saam, maar jy bly agter. Net maar, more en oormore sal jy jou prys kan vra of jy sal bly wees om die prys van jou klandiesie te neem, naardat jou vorige werk in jou guns of teen jou getuig het. Begint maar klein en onbekend en onder baie teleurstelling en ontmoediging: diegene wat die dinge behoef wat jy kan verskaf, sal nie wegbly omdat hulle jou haat of toestroom omdat hulle jou liefhet nie; jy is vir hulle 'n werkman en niks anders nie, en as jy 'n goeie is sal hulle nie veel keuse hê nie want daar sal maar min wees van jou soort. As jy 'n slegte is sal hulle onder hulle eie vrinde en famielie genoeg van dié soort kan kry en liewer daar die voorkeur gee.
Ek het eenmaal by 'n ou veeboer gekom om 'n hamel te koop, en hy het my na sy kraal toe geneem en deur die trop geloop en weer agteruit, en heen-en-weer en kruis-en-dwars, en hy kon nie 'n slagding na sy sin kry om vir my te vang nie. "Maar Oom; ' sê ek, "die skape is almal so spekvet dat Oom nie hoef uit te soek nie. Vang voor die voet en ek sal tevrede wees." "Dis nie dit nie, Neef Kerneels. Ek gun jou 'n skaap en ek wil jou 'n goeie laat kry, maar hier is nie een wat ek dit oor my hart kan kry om af te staan nie." Hy was so gesteld op sy vee dat hy hulle te lief had om van die hand te sit. En so sal jy hier en daar 'n timmerman kry wat met liefderyke hand die klerekas, wat jy gekoop het, op jou wa laai, en dit staan en agterna kyk sover as hy die wa kan sien wegry. Hy is 'n ambagsman daardie: hy het sy handewerk lief. Elke artiekel wat hy maak is 'n nuwe skoonheid waarvan hy die skepper is: dis syne en 'n ander kon dit nie so gemaak het nie, want sy siel het hy daarin uitgegiet. Só 'n ambagsman is die gelukkigste mens op die aarde. Sy arbeid is sy lewenslus. Sy hardste werkdag is sy keurigste vakansie. Nie om die prys of die loon nie - die loon kry hy van die eerste krul wat hy afskaaf tot die laaste - maar om die heerlikheid van sy werk werk hy. Hy sal jou 'n harde prys vra, want die ding wat jy van hom neem gaan van sy hart af. Maar hy sal die prys kry want hy het 'n monopolie: daar is nie die gelyke van sy ware in die ope mark nie. En jy sal die prys gee want die duur ding sal vir jou 'n goedkoop ding wees.
Wat sou die wêreld wees as ons almal soveel eer sou stel in ons plig!
Kyk ieder 'n man waterpas in die oë: jou vader was ook 'n man; maar haal jou hoed vir 'n vrou af, want jou moeder was 'n vrou.
In sekere opsigte kan geeneen van ons onafhanklik wees nie. Ons vorm lede van 'n ingewikkelde ekonomiese stelsel en elkeen dien al die ander in ruil daarvoor dat al die ander hom dien. Die ryk man het 'n skoenpoetser nodig as hy nie self sy skoene wil poets nie; die boer het 'n winkelier nodig, 'n transportryer, 'n ysterfabrikant, 'n mynwerker, as hy nie met 'n beeshoring wil ploeg nie. Maar juis die stelsel wat vir ons afhanklik maak, die maak vir ons onafhanklik: die skoenpoetser kan huur opgee en 'n ander diens gaan soek.
Daar kan tye kom wanneer ons nie elke man in die oë kan kyk nie. Maar dan het ons dit self só bewerk. Die man wat jy jou skuld nie aan betaal het nie; die man wat jy sy reg van onthou het omdat die wet nie volmaak is of die regter alwetend nie; die man wie se karakter jy belaster het uit nydigheid omdat hy beter is as jy; die man wat van jou geheime skande weet en genoeg van 'n fatsoenlike man is om dit vir homself te hou: en meer ander - as daar ander is in jou geval, hoef ek jou nie van hulle te vertel nie - dié mense, sê ek, kan jou nie in die oë kyk nie. Sover as hulle betref het jy jou mannelike onafhanklikheid verkoop vir 'n prys wat minder werd is as niks in die mark van jou gewete en in die weegskaal van jou God.
Wat sal ek van my moeder sê? 'n Man het vir haar die soort gevoel wat dit heiligskennis sou wees om aan 'n ander te fluister en 'n gruwel om luide mee te roem. En 'n weerskyn van die gevoel, ook as sy nie meer daar is nie - ja, te meer as sy nie meer daar is nie - kom voor ons geestelike oog as ons aan al die moeders van ons volk dink in die verlede, en die toekomstige moeders rondom ons van ons nageslag. Daar is slegte van hulle rondom ons - mag dit nie óns wees wat van hulle gevalle engele gemaak het en nou die eerste klip wil gooi nie! Onder bittere lyding het hulle ons in die wêreld gebring; met die sagte hand van 'n liefde wat ons nie kan begryp nie het hulle ons kinderswakheid verpleeg; op ons growwe weg van werk en stryd het hulle steeds vóor ons gehou die lamp van 'n hoë ideaal. Wat hoog en edel in ons is het hulle aangekweek; laat ons nie van ons krag gebruik maak om hulle liefderyke gedienstigheid tot slawerny te verneder nie. Jou hoed af, maat, met nederige aanbidding: dis 'n vróú daardie!
Om te verafrikaans of nie; Sat, 23 June 2018 12:53
Dit lyk of die Taalkommissie begin wegbeweeg van wat hulle beskou as die "oormatige" verafrikaansing van woorde. Die probleem is egter dat fonetiese spelling een van Afrikaans se grootste bates is. Ons skryf woorde grotendeels soos ons hulle uitspreek. Sulke verafikaansde wisselvorme word dan ook algemeen in woordeboeke en publikasies aangetref.
Wat die AWS betref, is Tsjaka verwyder en slegs Shaka word nou gelys;
Fukushima eerder as Foekoesjiema;
China en nie meer Sjina nie (sien 2017-AWS);
ens.
Hier is nog 'n paar verafrikaans woorde wat algemeen in boeke en op die Internet aangetref word:
China - Sjina
Mexiko - Meksiko
Sudan - Soedan
Uganda - Oeganda
Ukraïne - Oekraïne
"breakfast" - brekfis (ontbyt)
"bullybeef" - boeliebief
"chops" - tjops (kottelette)
"chips" - tjips (aartappelskyfies)
"choclits" - tjoklits
OK - Okei
uhuru - oehoeroe
nuusbulletin - nuusboeletien
shar pei - sjarpei (die honderas)
'n Woord soos "Sjina" is reeds deur C.J. Langenhoven gebruik (en moontlik selfs voor hom), maar nou is dit blykbaar verkeerd. Hoe verander mens 'n skryftradisie wat ten minste 'n eeu oud is, in talle woordeboeke opgeneem is, en algemeen deur mense besig word?
Afrikaans, ons taal |
0 kommentare
Waardeer jou vrou soos die appel van jou oog. Dis nie 'n geringe saak dat daar iemand is wat onderneem het om haar hele lewe met jou te verslyt nie.
Jy sal wel nou en dan hoor dat iemand van jou geseg het hy kan jou nie verdra nie. Soos gebruiklik is, sal dit agter jou rug gesê geword het; en soos ook gebruiklik is, sal dit deur 'n derde persoon aan jou oorgedra geword het. Die aanmerking sal jou seergemaak het en jy sal bitter gevoel het teen die man wat dit geuiter het. Want niks grief ons só as om in ons eieliefde gekrenk te word nie. Maar probeer jy ooit om 'n verskoning te maak, om 'n ekskuus te soek, vir die buurman wat nie van jou hou nie? Ondersoek jy ooit of hy nie taamlik rede het vir sy teesin nie? Probeer nou eenmaal om jouself te sien soos hy jou sien, om in jou eie oë te kyk, om jou te beoordeel asof jy nie jy was nie maar 'n blote voorwerp om sonder persoonlike voorkeur of partydigheid te bestudeer. Plaas jou gees daarbuite op 'n afgesonderde standpunt en bekyk die gebrekkige verskynsel wat nou vir die eerste maal onder jou aandag kom. Jy sien voor jou 'n liggaam wat kortkom aan skoonheid: waaraan jy die bou, die kleur, die gelaatstrekke, die uitdrukking, in honderde opsigte sou moes verander (as die verbetering in jou vermoë was) voordat hy artistiek volmaak was. Jy luister na die stem wat uit die liggaam te voorskyn kom en hy is min musikaal; ontevrede met die klank, ondersoek jy die uitspraak, die woordekeus, die taalvorm, en dié weer stel jou teleur. Jy trek jou aandag van die vorm af en bepaal hom by die inhoud; jy gaan die betekenis van die woorde na, die waarde van die gedagtes wat daardeur by benadering uitgedruk word; en wat verstandig is, vind jy is nie origineel nie; en wat origineel is, is nie verstandig nie. Hier is 'n sotheid, daar 'n gemeenplaas; min van die gedagtes was die moeite werd om te dink, nog minder die moeite werd om te uiter. Jy bekyk die skepsel oor die algemeen: hier is 'n maniertjie, daar is 'n aanwendsel, ginds is 'n houding: die hele voorwerp, in sy dele en in sy geheel, in sy uiterlike en in sy inwendige, is onaantreklik en onlieflik. Kan jy die smaak van die buurman veroordeel wat só 'n gedoente "nie kan verdra nie?"
En tog, dit is die ding wat jy jou vrou mee opskeep. Daarmee word sy elke oggend wakker, daarmee raak sy elke aand aan die slaap. Die spookgestalte, die wangedrog, vergesel haar deur haar lewe: dié dien sy en bedien sy en pas sy op en liefkoos sy. En al die foutjies en houdinkies (ek neem dit dat daar nie ál te growwe by is nie) die het sy lief as onafskeibare trekke wat help om die beminde geheel te vorm. Voorwaar, haar liefde bedek 'n menigvuldigheid van kwaad! En om dié liefde, wat jou nie net kan verdra nie (al is daar soveel rede vir die teenoorgestelde) maar jou op haar hart dra, en in haar hart, en in die binneste van haar siel; om dié liefde, o man, wat jou uiterste verdienste oneindig oortref: om dié liefde, waardeer jou vrou!
As die ander man nie wil die helfte van die pad gee nie, gee jy dan die hele - die een helfte omdat dit jou plig is as sy gelyke, die ander helfte omdat dit jou voorreg is as sy meerdere.
Toe ek nog jonk was het ek rusie gemaak met hom: en hy het altyd teruggepraat. Meesal was hy 'n beter twismaker as ek - want as hy nie van dié geaardheid was nie sou hy nie ander mense se pad steel nie. Nadat ek 'n hele hoop tyd vermors het, en twede-beste uit die woordewisseling uitgekom het het ek hom gewoonlik gedreig met 'n aanklag voor die Hof. Maar 'n mens se bui gaan weer oor, en my wins uit die staatmakery op my reg was altyd minder as nul.
Nou draai ek uit met 'n glimlag en 'n vrindelike groet. Ek voel my so deugsaam by die selfopofferende gedrag dat ek vir 'n geruime tyd my jongste sonde vergeet. Ek spaar my tyd; ek spaar my humeur; ek salf my gewete.
Dit is papbroekerigheid, sê jy. Ja. Maar ieder 'n man het die reg om 'n papbroek te wees in sy eie belange. Anders sou dit nie syne wees, as hy nie die reg had om met hulle te doen wat hy wil .nie. Jy hoef ook nie 'n man aan te moedig om vir sy eie reg te staan nie. Hy sal eerder te veel eis as te min. Sy partydigheid is nie vir die teëparty nie.
Maar daar is 'n ander opsig waarin ons die uiterste duim van óns helfte van die pad moet eis. En juis daar is dit waar so baie van ons papbroeke is wat uitdraai en vir die vyand die hele pad gee. Almal van ons is voogde, trawante, pandhouers van belange wat aan ons toevertrou is - maar belange om te beskerm, om heilig te hou, want dis nie ons eie nie.
Daar is die pand wat aan elke kiesgeregtigde toevertrou is onder ons stelsel van volksregering. Die verraaier sal met 'n glimlag kom of met 'n geldbeurs of met 'n dreiement of met 'n leuen - volgens die maat van jou wat hy geneem het, en hy sal die hele pad wil neem. Trap daar vas: dis nie jou pad om weg te gee nie. Dis jou land en volk s'n.
Luther kon ook padgegee het. Maar hy het vasgetrap, en daarom het hy die pad skoongehou vir sy nageslag: vir jou en vir my. Die martelare in die geskiedenis van die wêreld vir die waarheid en die vryheid en die geregtigheid, was juis die mense wat padgegee het waar hulle eie belange gemoeid was, en vasgetrap het vir die belange van andere. Anders kon hulle die maklike keus gedaan het. Dan was hulle nie martelare nie.
Supertaal
Blog
Soek
Hulp
Lede
Registreer
Teken aan
Tuis
RSS
