Ons het vroeer hierdie week Brantford besoek, waar
ons dogter onderwys gee. Brantford is omtrent ‘n uur se
ry wes van Toronto. Dis nie baie groot of belangrik nie.
In die skool steel die kinders soms die balanse uit die
wetenskaplaboratoriums om die “drugs” wat hulle koop
of verkoop te weeg. Nou die dag het die polisie ‘n meisie
in boeie weggeneem. Verder gaan daar maar min aan.
Maar 120 jaar gelede het daar iets in Brantford plaas-
gevind wat omtrent almal op die aardbol se lewens veran-
der het. Op Vrydag, 4 Augustus 1876 het Alexander
Graham Bell die eerste keer die mensestem oor telegraaf-
drade gestuur in Brantford. So is die telefoon gebore.
Bell is in Skotland gebore in 1847. Sy ouers het besluit
om na die gesonder klimaat van Kanada te kom, nadat twee
van hulle seuns aan die tering dood is. Bell se oupa en pa
was albei spesialiste in spraak en elokusie, hoofsaaklik om
dowes te help. Bell se ma was doof, en die vrou met wie
hy uiteindelik getrou het, was ook doof. Bell het ‘n ”School
of Vocal Physiology” in Boston begin. Elke somer het hy
egter na sy ouers se huis in Brantford gekom om aan sy
eksperimente te werk. In die winter het hy weer teruggegaan
na Boston, waar hy met Thomas Watson die eerste praktiese
telefoon gebou het. In die begin was mense maar skepties
oor die nuwe uitvindsel. Maar stadigaan het dit die plek inge-
neem van die telegraaf. Die maatskappy wat Bell begin het,
het oor die jare uitgebrei, totdat die Amerikaanse regering
op ‘n sekere stadium die “anti-trust” wette daarop moes toe-
pas, wat gelei het tot die vorming van ‘n klomp “Baby Bells.”
In die laaste eeu was Bell Laboratories ook verantwoordelik
vir die ontwikkeling van belangrike wiskundige en praktiese
uitvindsels, soos byvoorbeeld die ontwikkeling van sonar.
In Kanada is een van die grootste maatskappye Bell Canadian
Enterprises (met hoofkwartier Montreal.) Ons betaal ons tele-
foonrekening aan “Bell Canada.” Een van die grootste werk-
gewers in Ottawa is “Northern Telecom,” die navorsings-arm
van BCE. Northern Telecom het kontrakte oor die hele wereld,
en konsentreer op Sjina.
Bell het natuurlik nie net die telefoon ontwikkel nie. Hy
is ook verantwoordelik vir die ontwikkeling van die tegnolo-
gie agter die grammofoon en alle daaropvolgende gehoorstuk-
tegnieke, soos byvoorbeeld diktafone, elektroniese rekenaars
en dies meer. Hy het bydraes gemaak in die veld van aviasie
en onderwater-operasies. Hy het die gebruik van die ysterlong
voorgestel, die gebruik van radium om kanker te bekamp, en
‘n nuwe soort X-straal ontwerp. Hy het twee nuwe soorte skaap
ontwikkel op sy land in Cape Breton in Nova Scotia. Hy het sy
eie sisteem van lugverkoeling ontwerp, en die eerste ontwerpe
gemaak vir die “hydrofoil.” Hy het gehelp met die totstandkom
van “National Geographic Magazine” en die “Science Journal.”
Hy het gesterf op 2 Augustus, 1922 op Beinn Bhreagh, of
Ben Braw, ‘n berg wat kyk oor Baddeck in Nova Scotia. Op
sy grafsteen staan net die een woord: “Inventor.”
Nie alleen die naam van Alexander Graham Bell oorskadu
die naam van Brantford nie. Langs die dorp is die reservaat van
die Six Nations Confederacy van die Mohawks. Dis die geboorte-
plek van Emily Pauline Johnson, ‘n Kanadese digteres. (Haar pa,
hoofman van die Mohawks daar gedurende die tyd toe Bell sy
eksperimente daar gemaak het, het in Mohawk oor die telefoon-
lyne die volgende gese^: “Sago, gatchi, ska na ha?” - dit beteken:
“Groete, neef ; hoe gaan dit met jou?”
Vir die gewone Kanadese man in die straat is sommige van die
bostaande van net akademiese belang. Maar as jy vir hom vertel dat
Brantford die geboorteplek is van Wayne Gretzky, dan is hy dadelik
geinteresseerd. Gretzky is op die oomblik seker die beste yshokkie-
speler in Noord-Amerika. Hy het eers in Kanada gespeel, toe is hy
na Los Angeles waar hy die sport van yshokkie populer gemaak het
in ‘n deel van die wereld wat nie daarvoor kon omgee nie. Nou speel
hy hier erens in die oostelike VSA. (Ek vergeet nou waar. Sien, ek
is nie ‘n vreeslike sportsentoesias nie. Ek se^ altyd ek het my kinders
grootgemaak om voor die televisie te sit. Ek het die Kanadese ma’s
mal gemaak as ek verklaar: oor my dooie liggaam vat my seuns aan
‘n hokkiestok. Maar toe raak hulle net so baie beseer in die sokker
en die basketball en volleyball wat hulle toe begin speel. So ‘n ma
kan nooit wen nie.)
Ek is onlangs ingelig dat ek verplaas is na Jhb. My nuwe kantoor is
binne-in die middestad van Johannesburg. Die probleem is dat ek nou 'n
huis moet koop, iewers in Gauteng.
Die vraag is nou: in watter woonbuurt in Jhb sal u my aanbeveel om
eiendom te koop ?
Enige intelligente opinies sal opreg waardeer word.
Om in 'n taal nie alleen van die liefde te praat nie,
maar ook jou liefde suksesvol daarin te verklaar, is vir
my tot 'n groot mate die maatstaf van die soepelheid en
sukses van 'n taal. Hier volg drie liefdesverklarings in
Afrikaans, wat bewys dat die taal die fynste nuansies
van gevoel kan uitdruk:
GRENSE
N.P. Van Wyk Louw
My naakte siel wil sonder skrome
in alle eenvoud tot jou gaan,
soos uit diepe slaap ons drome,
soos teen skemerlug die bome
opreik na die bloue maan;
gaan met al sy donker wense,
en die heilige, nooit-gehoorde
dinge sê, waarvoor die mense
huiwer, en wat om die grense
flikker van my duister woorde.
4.11
breyten breytenbach
Allerliefste, ek stuur vir jou 'n rooiborsduif
want niemand sal 'n boodskap wat rooi is skiet nie.
Ek gooi my rooiborsduif hoog in die lug en ek
weet al die jagters sal dink dis die son.
Kyk, my duif kom op en my duif gaan onder
en waar hy vlieg daar skitter oseane
en bome word groen
en hy kleur my boodskap so bruin oor jou vel
Want my liefde reis met jou mee,
my liefde moet soos 'n engel by jou bly,
soos vlerke, wit soos 'n engel.
Jy moet van my liefde bly weet
soos van vlerke waarmee jy nie kan vlieg nie.
LENTE IN JOHANNESBURG
Ferdi Greyling
Oor die koppies, uit die noorde
waai 'n droë wind op die stad.
Later, na die donderweer,
vee die reen oor die huise se sinkdakke.
In die agterplaas hang die kristal
van die stil oggend
om die groen boom.
Die voels sing gaatjies
in die stilte.
Op die sypaadjie
voor die verkeer
is my liefde
blou in die jakarandabome.
Iemand stuur vir my 'n private e-pos (ek wens mense wil
sulke dinge direk op die nuusgroep plaas) waarin hy 'n
opmerking maak oor 'n rapport van my oor die keuse van
studente vir die MBA program aan die Universiteit van
Kaapstad, soos meegedeel deur een van die professore in
die program. Hier is die stuk van my waarna hy verwys:
" Die swart studente wat hulle in die program toe-
laat, kom almal uit die res van Afrika, soos Zimbabwe en
Nigeria, waar die sendelingskole 'n goeie werk gemaak
het van die opvoeding. Die swart Suid-Afrikaanse studente
se agtergrond is so sleg dat min van hulle in aanmerking
kom vir toelaat tot die MBA program. Dis die argitekte van
Bantoe-Onderwys wat voor die hof gedaag moet word, of
om vergifnis smeek. Al hierdie ander dinge (soos 'n paar
hier doodskiet, daar ontvoer) is peanuts teen die SONDE
van 'n hele generasie van nie-blanke kinders intellektueel
te vermink. CRY THE BELOVED COUNTRY.
Gloudina"
Die persoon maak toe die volgende opmerking:
"Niemand het gesê hulle moet hulle skole en boeke
verbrand nie. Hulle het dit hulle self aangedoen."
Daar praat nou iemand wat in die blanke eerste- wereldse
laer gesit het terwyl oor die negentig persent van die Suid-
Afrikaanse bevolking se lewens dekade na dekade in die
laaste helfte van die twintigste eeu meer en meer van 'n hel
geword het. Alleen wit mense wat buite hierdie lekker laer
getree het, kon begin om die diepte van hierdie hel te peil.
Ek kan alleen praat van eie ondervinding. Ek het tweekeer
op dieselfde plek in Natal skoolgehou. Die eerste keer was
dit nog onder die kontrole van die Amerikaanse sendelinge.
Die Standerd Tien studente het die "Cambridge Matriculation"
geskryf (gebruik deur private skole, wit en swart, dwarsdeur
suidelike Afrika, en aansienlik moeiliker as die Kaapse matriek-
sertifikaat wat ek gekry het.) In die hoërskool was ek vir 'n
ruk die enigste wit onderwyser. Daar was 'n swart prinsipaal.
(Net soos die apartheids-doktrine dit wou he^ - laat die swartes
hulle eie skole beheer.)
Na twee jaar gaan ek weg van hierdie skool (vir persoonlike
redes.) Drie jaar daarna gaan ek weer terug na die skool (om nader
aan die Universiteit van Natal te wees, waar ek nagraadse werk
doen.) Hierdie keer is die plek oorgeneem deur Bantoe-onderwys.
Die hele plek is oorstroom met Afrikaners wat werk en promosie
soek. Die prinsipaal van die hoërskool is nou wit. Die studente
word nou gedwing om die Bantoe Senior Sertifikaat te skryf ,
heelwat makliker om deur te kom as die Cambridge Matriculation,
en dus onder diep suspisie van die kant van die studente wat geen
verlaging van standaarde wil sien nie.
Die prinsipaal van die hoërskool is 'n jong ou, in sy laat
twintigerjare, maar met konneksies met die Bantoe-onderwys
magstruktuur in Transvaal. (In 1976 is hy een van die mense wat
die kinders in Soweto deels in Afrikaans wil onderrig.) Hy roep
my eendag opsy en vertel my dat hy daardie dag gaan afkondig
dat die Junior Sertifikaat-studente nou Sosiale Studies en Wis-
kunde in Afrikaans gaan loop, en dat hy nie wil he^ dat ek daar-
teen moet protesteer in die personeelvergadering nie. In die
vergadering sit wit en swart met strak gesigte. Oor my wange
stroom die trane uiteindelik.( Ek wonder of die prinsipaal my
trane onthou het toe daardie beleid in 1976 die land aan die brand
gesteek het, en eintlik ook die begin van die einde was vir die
hegemonie van die Afrikaner. Miskien was hy meer bekommerd
oor die skandaal waarin een van sy seuns beland het. Die seun het,
heelwaarskynlik met sy pa se advies, oor 'n miljoen rand profyt
gemaak met "posters" bedoel om die departement meer populer
te maak onder swart studente. Hy is uiteindelik voor die hof ge-
daag daaroor, nog tydens die apartheids-regime.)
So, toe die kinders in 1976 hulle boeke en skole begin
verbrand, was dit 'n duidelike verklaring:
"Ons is moeg vir julle witmense en julle kultuur
en julle boeke en julle sogenaamde Christelike
godsdiens. Ons ouers het in die eerste deel van
die eeu met julle probeer praat, maar julle het
nie geluister nie. Nou neem ons oor. Miskien
sal ons julle in die see moet dryf, as julle nie
ore het om te hoor nie."
Snaaks Genoeg maar die ou nuusgroep lyk of hy stadig dood wurg. Ons wonder nou
net - wat van 'n besoekersboek. So as jy nie omgee teken / reply na die
Thread/NG , jy hoef nie jou regte adres te gee - dit is net om meer of min te
sien hoe baie mense besoek die groep.
Nieuws uit Belgie.Fantastische NG !! Ik zou graag bij jullie in
Zuid-Afrika komen wonen samen met mijn vrouw (die in Port Elisabeth
heeft gewoond tot 1978) en mijn 2 kinderen. Daarom is alle informatie
over het dagelijkse leven in Zuid-Afrika altijd welkom.
Dit is my eerste nota op die NG, ek het voorheen op 'n Afrikaanse poslys
ingeteken, maar as gevolg van omstandighede (werkwisseling) moes ek dit laat
vaar. Nou het ek nie meer die adres van die poslys nie. Enige helpers?
Dit is fantasties om Afrikaans op die 'net te sien en te praat. Ek werk in 'n
ingelse omgewing met 'n spul buitelanders, en praat met hulle almal Afrikaans.
Ek en 'n paar ander kollegas probeer hulle 'n bietjie kultiveer met ons
Moedertaal. Van hulle snap vinnig.
In elk geval, dis lekker om tussen Afrikaanssprekendes op die NG te wees!
Geagte A.R. Gus,
ek het geen afrikaanse encyclopedie op my computer (pardon, rekenaar (sic))
nie, vandaar die snelle ondersoek in engels. Toe ek nog in RSA gewoon het
was ons officieel tweetalig, maar dit blyk dat daar nou polarisatie
plaasgevind het en die NG (met engelse naamduiding) enkel en alleen vir
AFRIKANERS (afrikaanssprekendes) is. Hoe dan ook jou lang betoog het n
antwoord nodig : ietsie meer breedvoerig dan ek in gedagte gehad het, blyk
;
Argus (äršges) or Argos, in Greek mythology. 1 Many-eyed monster who
guarded IO after she was changed into a heifer. 2 Builder of the ship on
which JASON and the Argonauts sailed in quest of the GOLDEN FLEECE.
Volition: The exercise of the will: Prospective volition: Safety protector
(noun) protector, protectress, guardian, tutor, guardian angel, patron
saint, tutelary god, liege lord, feudal lord, patroness, fairy godmother,
PATRON, defender, preserver, shepherd, shepherdess, bodyguard, lifeguard,
strongarm man, bouncer, vigilante, DEFENDER, conservator, custodian,
curator, warden, warder, guard, security guard, coastguard, chaperon,
duenna, governess, nursemaid, nanny, babysitter, KEEPER, watcher, lookout,
watch, watchman, night watchman, neighborhood watch, WARNER, fire lookout,
firefighter, fireman, policeman or -woman, police officer, police sergeant,
sheriff, cop, POLICE, private eye, DETECTIVE, sentry, sentinel, garrison,
security forces, SOLDIERY, watchdog, guard dog, police dog, DOG
Cerberus, Argus, SURVEILLANCE
Space: Form: Closure doorkeeper (noun) doorkeeper, doorman, gatekeeper,
janitor, ostiary, concierge, sentry, sentinel, night watchman, PROTECTOR,
warden, warder, wardress, guard, guard dog, vigilante, KEEPER, jailer,
prison, warden, turnkey, Cerberus, Argus, JAILER
------------------------------------------------------------ ----------------
--------------------------------------
Uit jou nuusberig blyk dat jy inderdaad die behouder-rol op jou neem. Ek
kies die vriendelikste van die bogenoemde en in bona fides. Die inname
veronderstel n manier van zijn . Wat egter die beeld is, is juis vygie en
kie. Die werklikheid kan nie ontloop word nie. Fenomenologies is die beeld
die van ielheid, platvloersheid afgewisseld so af en toe met n sentimentele
grond-land, eie-mense bewussyn.(gedigte en dies meer). Of nog erger n teder
gevoel vir die naiewe beleweniswereld : sneeustories.
Wat totaal afwesig is is erkentlikheid vir wat in die volksiel leef.
Inderdaad die "regeerder van gister". Die misrabele manier van regeer, en
die misrabele "boedel" die alleen uit pragmatisme en met grote
terughoudenheid agtergelaat was. Misskien selfs uit dankbaarheid om die
swaar skof at te neem.
Dit is vir my duidelik dat die bydraes nie so kan wees as byvoorbeeld die
van ander lande nie. Nee daar moet eers besin word, voordat weer meegepraat
kan word. Indien dit nie gebeur dan is verdere ontwikkeling nie moontlik
nie en sal dit skryend banaal wees. (Dit is hoe alle terapeutiese prosesse
werk). Vandaar die stilte. Ontkieming vind in die duisternis plaas. Ek hoop
dat wanneer die plantjie eindelik sy kop uitsteek ons oor die pyn van die
eensaamheid en ontkieming met mekaar sal praat op die NG. 'n Proses neem
sy eie verloop. Versigtigheid, terughoudendheid lyk my nou van pas eerder
dan bijvoorbeeld banale standpunte vanuit 'n o so duidelike gekwetsheid van
die ego.
Dikwels is meer, minder.
Met vriendelike groet
xfiles: the truth is in there.
Supertaal
Blog
Soek
Hulp
Lede
Registreer
Teken aan
Tuis
RSS
