Tuis » Algemeen » Koeitjies & kalfies » moenie jou languages mix nie
| moenie jou languages mix nie [boodskap #39892] |
So, 04 Maart 2001 13:03  |
Inge
Boodskappe: 177
Geregistreer: September 1999
Karma: 0
|
Senior Lid |
|
|
De Groene Amsterdammer van 17-2-2001
Onafhankelijk weekblad in Nederland.
www.groene.nl
«Moenie jou languages mix nie!»
Ruim tien jaar na de afschaffing van de apartheid debatteert blank
Zuid-Afrika over het verleden, over schuld en over bevoorrechting. Maar
ook over de eigen identiteit en de toekomstige rol van het Afrikaans.
Het taaldebat lijkt nu echter vooral een sluier voor ongezouten kritiek
op het democratisch bestel. - door Peter Vermaas
Pretoria, enige weken geleden. Met tranen in de ogen druipen ze af.
Volwassen mannen, hun vrouwen en hun kinderen - allen in klederdracht,
bijbel onder de arm. Ze wandelen terug, het nieuwe Zuid-Afrika in. De
zonnestraal die zojuist nog via een ingenieuze constructie de massief
marmeren tombe in het Voortrekkersmonument bescheen, is tot 16 december
2001 verdwenen. Pas dan zal de zon de tekst «Ons vir jou Suid-Afrika»
weer doen oplichten en kunnen de paar honderd nostalgische Afrikaners
zich met zang, dans en gebed weer voor een paar uur laven aan hun
vertrouwde omgeving.
16 December: tegenwoordig «Verzoeningsdag», maar tot 1994 «Geloftedag»,
de herinnering aan de Slag bij de Bloedrivier in 1838 toen een kleine
groep Voortrekkers korte metten maakte met vele duizenden Zulu's. «De
lichamen lagen opeengehoopt als pompoenen op een vruchtbare bodem», wist
een historicus het in de jaren zestig beel dend te beschrijven.
Een handvol mensen houdt de herinnering levend aan wat eens het
hoogtepunt van de Afrikaner geschiedenis mocht heten. Een enkeling laat
zich bij het verlaten van het Afrikaner heiligdom door een toerist
fotograferen. «Dit is de cultuur van Zuid-Afrika», verklaart een forse
man, poserend voor een ossen wagen, zijn wat ongebruikelijke
uitmonstering. De toerist kijkt de man vol ongeloof aan: is het hier dan
toch geen openluchtmuseum?
Een treurig tafereel: mensen die zich in weerwil van de politieke
omwenteling vastklampen aan een vertrouwd verleden. Wie het enorme, in
de jaren dertig naar nationaal-socialistische maatstaven opgetrokken,
bombastische bouwwerk binnentreedt, doet een stap terug in de tijd. Aan
de hand van een muurreliëf wordt hier nog altijd de geschiedenis verteld
van het Zuid-Afrika van voor 1990. De geschiedenis zoals Zuid-Afrikanen
die generaties lang met de paplepel ingegoten kregen. Over barbaarse
Zulu's en over door God uitverkoren Voortrekkers. Over de heldendaden
van Pretorius, over Potgieter en Piet Retief.
De toeristenbussen stoppen er dagelijks. Nog altijd. Het uitzicht over
Pretoria blijft vanaf het monument dan ook magnifiek. Maar één dag in
het jaar neemt de kleine groep onverwoestbare Afrikaners met heimwee
bezit van het monument.
Om een paar uur later weer door te gaan in het nieuwe Zuid-Afrika.
Anders dan wat veel Nederlandse kranten in hun berichtgeving vanuit
Zuid-Afrika graag doen geloven, is het maar een kleine groep die zich
aan die Afrikaner mythe vastklampt. De sentimenten van een gezelschap
fanatiekelingen op Geloftedag of de gebeurtenissen in apartheidsenclave
Orania van de weduwe Verwoerd worden vaak opgeblazen tot enorme
proporties. De discussies die Zuid-Afrika op dit moment bezighouden
voeren verder. Onder tamelijk brede lagen van de witte bevolking is er
debat. Debat over de Afrikaner, want de Afrikaner ver keert - en dat
vindt bijna iedereen - in een identiteitscrisis.
En zo gek is dat niet.
Alles waar het leeuwendeel van de Afrikaners jarenlang in geloven moest,
bleek op mythes en onwaarheden te berusten. De toon aangevende elite,
die tot 1990 voorschreef hoe de gewone Afrikaner in het leven diende te
staan, predikte van de ene op de andere dag een volkomen ander geloof.
Hun eens zo machtige Nationale Partij, die onder de apartheid denken en
doen van ontzettend veel mensen bepaalde, ging eind vorig jaar bijna
geruisloos op in de Democratische Alliantie van oppositieleider Tony
Leon. Weer een leidraad verloren. Gelukkig was er nog de taal. Maar ook
het Afrikaans bleek niet meer van deze tijd; het werd de laatste jaren
steeds praktischer een aardig woordje Engels te spreken. Want hoewel
volgens de grondwet van 1994 na een compromis tussen ANC en Nationale
Partij Afrikaans een van de elf «ambtelijke» talen is geworden, wordt in
de praktijk in overheidsinstellingen nog voor namelijk Engels gesproken.
De mensen die evengoed de in overheidsdienst nauwelijks gebruikte
minderheidstalen als Tswana of Swati spreken, maken zich volstrekt geen
zorgen over het voortbestaan van hun taal, maar de Afrikaners weten het
zeker: langzaam maar zeker wordt hun hele cultuur opgedoekt. Ze verloren
hun macht, hun mentors en nu lijkt ook de taal geofferd te moeten
worden.
Een van die voormalige leiders die tamelijk radicaal van gedachten
veranderde, is professor Willem de Klerk, «Wimpie» voor intimi. Deze
Willem is de oudere broer van F.W. de Klerk, de laatste witte president
van het land. In zijn afgelopen jaar verschenen boekje Afrikaners, kroes
kras kordaat legt De Klerk uit dat de Afrikaners er wijs aan doen in het
nieuwe Zuid-Afrika iets meer bescheidenheid te betrachten. De Klerk, van
huis uit theoloog, was onder het oude stelsel als redacteur van het boek
Roeping en werklikheid en als lid van de ultra-geheime Afrikaner
Broederbond verantwoordelijk voor de levensbeschouwelijke
rechtvaardiging van apartheid. De in zijn boek verkondigde theologie
voor de apartheid was voor Zuid-Afrikaanse studenten vanaf de jaren
zestig tot ver in de jaren tachtig verplichte kost bij alle
studierichtingen. Anno 2000 is De Klerk een heel andere weg ingeslagen.
Hij besluit in zijn boekje dat de begrippen «Afrikaner» en
«Afrikanervolk» te zeer zijn besmet met apartheid en te sterk worden
geassocieerd met een exclusieve blanke etnische groep. De begrippen
moeten op de helling en worden vervangen door één nieuw begrip: de
«Afrikaanse gemeenschap», waar ook blanke Afrikaners toe behoren. Niet
zozeer de inhoud als wel het belerende toontje van de oude De Klerk
schoot velen, met name de mensen van een generatie later, in het
verkeerde keelgat. Woordvoerder van de opposanten werd de 46-jarige
radiojournalist Chris Louw, die in een aantal Afrikaanstalige kranten
een open brief aan zijn voormalige hoofdredacteur Willem de Klerk
publiceerde. Hoe bestond het dat De Klerk zonder één verwijzing naar
zijn eigen verleden wederom de massa Afrikaners meende te kunnen
onderrichten?
«Willem de Klerk schrijft met de arrogantie van iemand die geen verleden
heeft», zegt Louw in de rumoerige kantine van omroeporganisatie SABC in
Johannesburg. Chris Louw: «Je kunt je toch niet voorstellen dat in 1945
in Duitsland de ideologen van het nationaal-socialisme het volk zouden
vertellen hoe het verder moest leven in de nieuwe tijd? Toch is dat wat
hier gebeurt: de Broederbonders, de mensen die ooit de apartheid
uitdachten, zijn nu diametraal van mening veranderd en willen me nu weer
vertellen hoe ik me aan de nieuwe tijd moet aanpassen. Dan zeg ik: Fuck
hulle!»
De politieke overgang was voor Afrikaners vooral ook een culturele
overgang, meent Louw, die in zijn jonge jaren als beginnend journalist
bij Die Transvaler al door hoofd redacteur De Klerk neerbuigend met
boetman («jonkie») werd aangesproken. «Het was ook een culturele
overgang, en vooral daarover is die enorme verwarring onder de
Afrikaners. Toen de Amerikanen terugkeerden uit Vietnam werden ze
uitgebreid gedebrieft. De Afrikaners zijn eerst een tijdje voor de gek
gehouden en nu moeten ze zich van de ene op de andere dag aanpassen.
Terwijl ze nog best even nodig zouden kunnen hebben om hun machtsverlies
te verwerken.»
Een van de eersten die sprak van een Afrikaner identiteitscrisis is
voormalig politicus Frederik van Zyl Slabbert. In zijn twee jaar geleden
verschenen boek Afrikaner Afrikaan doet hij een poging de rol van de
Afrikaner in het nieuwe Zuid-Afrika te beschrijven. Regelmatig draagt
hij bij aan de levendige discussies op opiniepagina's van landelijke
dagbladen, ironisch genoeg vooral vaak in The Citizen, een Engelstalige
krant met een van oorsprong Afrikaans sprekende hoofd redacteur.
Afrikaners moeten zich na alles wat is gebeurd maar wat gedeisd houden,
vindt Van Zyl Slabbert, maar met vrienden als schrijver/dichter Breyten
Breytenbach denkt hij wel voortdurend na over de wijze waarop in elk
geval iets van de taal behouden kan blijven. Als er uiteindelijk één
Afrikaanstalige universiteit en een paar radiostations overblijven, dan
is «Slabbert» tevreden.
Vanaf 1948, toen de Nationale Partij aan de macht kwam, is de kwestie
van etnische of rassenidentiteit gebruikt als basis om te regeren, zegt
Slabbert. Zelf heeft hij daarom nooit wat opgehad met die partij. Al
vroeg koos hij voor de oppositie. «Het begrip <Afrikaner> is vanaf 1948
gekoppeld ge weest aan het rassenconcept. Taal alleen diende niet als
basis voor de identiteit, maar taal in combinatie met ras. Daaruit is
een bepaald ideologisch concept van de Afrikaner ontwikkeld waarmee ik
mezelf nooit heb kunnen identificeren. Voor mij ging het om de taal,
niet om het ras. Daardoor ben ik vanaf het begin in aan varing gekomen
met die Nationale Partij én met de instellingen die daaraan verbonden
zijn.» In de «correcte Afrikaner» zoals die door de Nationale Partij
gecreëerd was, heeft Van Zyl Slabbert zich nooit kunnen vinden. «Je
stemde op de Nationale Partij, behoorde tot de Nederduits Gereformeerde
kerk, je was blank en sprak ook nog eens Afrikaans. Alleen dát was een
Afrikaner.» In 1990 verloren die «rasgedefinieerde Afrikaners» hun
politieke macht. «En zonder politieke macht wisten ze niet meer wat hun
identiteit was, ze konden zich voor hun gevoel niet meer beschermen
tegen de anderen», zegt Van Zyl Slabbert.
Vanaf dat moment is de vraag ontstaan wie dan wél Afrikaner is. «Daar is
nie Afrikaners nie, daar is Afrikaanssprekendes», is nu het motto. «Maar
als we het hebben over Afrikaanssprekenden», zegt Slabbert, «bestaat er
dan wel een gemeenschappelijke identiteit? Kleurlingen klaagden. Zij
zeiden: <De taal behoort niet alleen aan de Afrikaners toe, die taal
behoort toe aan een ieder die Afrikaans praat. Wij willen geen
Afrikaners genoemd worden omdat we per ongeluk Afrikaans spreken.>
Niemand weet nog wie Afrikaner is en waarom. Het begrip Afrikaner is
terminaal. Je moet tegenwoordig geloven in Dingaan (de opvolger van
Zulu-koning Shaka - pv) én in Van Riebeeck, de boerenhelden en zoveel
meer. Dat gaat dus niet gebeuren. Onze gezamenlijke geschiedenis moet
nog gemaakt worden. Het Afrikanerschap wordt gewoonweg niet meer zomaar
losgekoppeld van de Nationale Partij en de smet van apartheid. En zolang
dit niet gebeurt, is de overlevingskans van het Afrikaans en de
Afrikaner heel gering. De taal heeft bijzondere bescherming genoten in
het voormalige regime, en op school. Het was een officiële taal die je
moest leren op school en in de ambtenarij. Je had macht via de taal. Dat
nu is voorbij. De taal moet overleven op grond van haar culturele
waarde. Het blijft de bron van een bepaalde culturele identiteit, en als
Afrikaanssprekenden moeten wij nu maar besluiten wie we zijn, wie er
bijhoren.»
Van de klassieke blanke Afrikaners zoals Van Zyl Slabbert die beschrijft
blijven er echter niet veel over. Niet alleen omdat steeds meer mensen
Engels gaan praten en hun kinderen op Engelstalige scholen zetten, maar
vooral ook omdat mensen die het zich kunnen veroorloven vaker elders een
nieuw bestaan aanvangen. Ze vertrekken naar Australië of het Verenigd
Koninkrijk, maar ook vaak naar Nederland of België. Van Zyl Slabbert:
«De mensen die achterblijven moeten aan de slag voor een nieuwe
identiteit. Pessimistisch ben ik niet. Die oude identiteit was
strontvervelend, zoals Nederlanders dat zouden zeggen.»
Wél pessimistisch is Dan Roodt, taalactivist en filosoof. Ook hij
schrijft regelmatig op de opiniepagina's, zij het voornamelijk in de
Afrikaanstalige pers. In bijna elke bijdrage poogt hij iemand op zijn
nummer te zetten die in zijn ogen het Afrikaans verkeerd gebruikt heeft.
De laatste en meest omstreden campagne van de beroepsquerulant is die
tegen het zuivelconcern Parmalat, dat op pakken melk tegenwoordig de
inhoud nog slechts in het Engels vermeldt. En dat terwijl de meeste
melkdrinkers toch Afrikaners zijn, meent Roodt. Regelmatig ook
publiceert Roodt in Fragmente, Tijdskrif vir Filosofie en
Kultuurkritiek. In de jongste uitgave van het blad stond Roodts stuk
«Het nieuwe a-patriottisme» afgedrukt. Het is een nogal cynisch epistel
over een «staatsvyandigheid» jegens de Afrikaners en het Afrikaans die
nochtans zal ontaarden in een soort opleving van de Afrikaanstalige
literatuur - James Joyce was immers al van mening dat schrijvers slechts
in ballingschap naar behoren kunnen functioneren.
«Hoe kan een mens leven zonder vaderland? Dat is vandaag de dag het
fundamentele dilemma van de Afrikaner/Afrikaans sprekende», schrijft
Roodt. Traditioneel wordt immers het westerse denken gedomineerd door
het denken vanuit patriottisme en nationalisme, vervolgt hij. Maar voor
de klassieke Afrikaner is er in Zuid-Afrika geen plek meer. «In zekere
zin is het woord <Zuid-Afrika> voor mij iets vreemds geworden, 'n lege
huls, een soort historisch ongeluk dat weigert te beseffen dat zijn
eigen toevalligheid hem reeds lang heeft ondermijnd. Niemand kan
zichzelf serieus een Zuid-Afrikaan noemen. Wij zijn gevangen tussen de
Amerikaanse droom en de Afrika-nachtmerrie, en het enige dat we aan
werkelijke eigenheid hebben, is de Afrikaanse taal.»
De lobby van een chique hotel in Rosebank, Johannesburg. Een pikzwarte
ober wil bij Dan Roodt de bestelling opnemen. De taalactivist kan het
niet laten. Of de ober Afrikaans spreekt, vraagt hij. De barman reageert
nauwelijks en wacht beleefd op duidelijker instructies. «Altijd even
testen», zegt Roodt, die danig teleurgesteld toch maar weer zijn
cappuccino in het Engels bestelt.
Dan Roodt is de drijvende kracht achter «Praag», de Pro-Afrikaanse
Actiegroep. Behalve de veelbesproken veldtocht tegen de zuivelfabriek
ontketende hij eerder al eens een campagne tegen de in het Engels
publicerende Zuid-Afrikaanse Nobelprijswinnaar Nadine Gordimer, die in
Roodts ogen de Afrikaners in recent werk als The House Gun (1998) wat al
te lomp voor de dag laat komen. In 1999 startte hij een
handtekeningenactie met als doel een herwaardering van het Afrikaans te
realiseren. Met de «Taal petitie» maakte hij, en een groep
medeondertekenaars waar tot ieders verbazing ook de meesttijds meer
genuanceerde Breyten Breytenbach toe behoorde, bezwaar tegen de
bevoordeling in overheidskringen van het Engels ten opzichte van het
Afri kaans. Dit is niet alleen strijdig met de grondwet maar, aldus Dan
Roodt cum suis, ook een verwerpelijke Angelsaksische neokoloniale
stuiptrekking, waarvoor een onafhankelijke republiek als Zuid-Afrika
toch gespaard zou moeten blijven. Ondanks een intensieve campagne, onder
meer via literair webwerf Litnet (www.litnet.co.za), wist Roodt maar
weinig handtekeningen te verzamelen. De één miljoen die hij op 1 mei
2000 met een protestmars naar de regeringsgebouwen in Pretoria aan
president Mbeki had willen aanbieden, werd althans bij lange na niet
gehaald.
De taalactivist verdient zijn geld met de handel in aandelen. Als in
dezelfde hotellobby in Johannesburg halverwege ons gesprek over de
positie van het Afrikaans opeens het scherpe geluid van zijn telefoon
opklinkt, wordt ieder nobel taalstreven alras opzijgezet. Een lang
dispuut over een of ander aandelenpakket wordt per zaktelefoon volledig
in het Engels afgehandeld. Zaken doe je nu eenmaal in het Engels, vindt
kennelijk ook Dan Roodt.
Waarmee het opportunisme van de taalstrijders maar weer is blootgelegd.
Max du Preez, ooit hoofdredacteur van het opstandige Vrye Weekblad,
schreef in reactie op een eerdere grootscheepse actie van de
taalstrijders al niet helemaal overtuigd te zijn van de werkelijke
motieven van de beweging. «Het enige wat ze met elkaar delen, is
frustratie over de nieuwe democratie en dezelfde moedertaal», schreef Du
Preez. Hij suggereerde voorts dat de acties een soort sluier waren om
kritiek te kunnen uitoefenen op de regering, een gevolg van het
«machtsverliessyndroom». Daarbij komt nog dat Afrikaans in de ogen van
Du Preez een taal is «wat nie regtig bedreig word nie».
Van Zyl Slabbert: «De Westkaap, dát is de natuurlijke heimat van het
Afrikaans. Dáár wordt het Afrikaans gebruikt, voor alles en door
iedereen. Maar hoe verder je richting Johannesburg trekt, hoe minder je
het Afrikaans hoort. De Afrikaanssprekenden die je in het noorden
tegenkomt, zijn vaak die van de vorige bedeling: wit en bevoorrecht.»
En vooral deze mensen hebben er zo'n moeite mee als de taal afwijkt van
het standaardafrikaans zoals dat jaren door de Nationale Partij is
voorgeschreven. Het gebruik van Engelse woorden in het Afrikaans is voor
Dan Roodt nog altijd taboe. «Dat is geen taalverandering, dat is
toegeven aan Amerikaans taalimperialisme», zegt hij. «Als je niet je
eigen taal gebruikt om je op alle mogelijke manieren te uiten, dan
verliest je cultuur zijn creativiteit.»
Maar het mengen van taal is aan de orde van de dag. Althans in de Kaap,
waar haast niemand zich druk maakt om iets als een taal debat. «Ach, die
taal. Het is nog het enige dat ze hebben», verzucht acteur en stand-up
comedian Basil Appollis. Volgens de apartheidsstratificatie is hij
kleurling, hij spreekt Afrikaans en groeide op in het epicentrum van het
Afrikaans: Paarl, niet ver van Kaapstad en het universiteitsstadje
Stellenbosch. «Op het moment dat je campagne gaat voeren voor je taal,
dan is er iets grondig mis. Zolang het gesproken wordt is er toch geen
issue? Wij spreken het hier met miljoenen», zegt hij. «De Afrikaners
hebben gewoon geen macht meer en taal wordt door hen gebruikt als een
soort excuus om tegen de huidige regering te kunnen protesteren. De taal
van de witte Afrikaners staat stil, ons Kaapse Afrikaans is in beweging.
Afrikaans begint bij ons steeds meer een mixtaal te worden en dat is wat
de heren opinion leaders niet zint.
Moenie jou languages mix nie. Maar it's a bad habit wat jy nie easily
kan avoid nie.»
Appollis joeg heel wat mensen tegen zich in het harnas toen hij ten
tijde van de apartheid op een plaatselijk radiostation een programma
kreeg waarin hij in beurtzang met zijn witte medepresentator regelmatig
poëzie voordroeg. Appollis zelf nam tot ergernis van velen steevast de
Afrikaner dichters voor zijn rekening. «Veel gedichten met my land en my
god - heerlijk provocerend», zegt hij nu. Indertijd leverde het hem een
beroepsverbod op.
Hij mag dan Afrikaans spreken, een Afrikaner is hij niet. Basil Appollis
is «gewoon Zuid-Afrikaan». «Afrikaners plaatsen mensen graag in een
categorie en zien zichzelf dan als conservatief en christelijk
religieus, terwijl bij mijn weten de eerste Afrikaanstalige publicatie
een islamitische korantekst was. Ha!»
De weg van Johannesburg naar de Kaap is lang en recht. Honderden
kilometers gaat het, door de verzengende hitte van de Karoo - het
uitgestrekte stuk woestijn, dat door het trillende asfalt in parten
gesneden wordt. De eindeloze geelbruine vlaktes, slechts onderbroken
door wat cactusachtige begroeiing en zwartgeblakerde keien, trekken
oneindig langzaam aan de autoraampjes voorbij. Om de paar honderd
kilometer verschaft een benzinestation dat kleine beetje schaduw dat
mens en motor nodig hebben. Zo ook bij het stadje Touws Rivier, waar het
maanlandschap van de Karoo langzaam plaats gaat maken voor de groene
vergezichten die zo kenmerkend zijn voor de wijnstreek.
De tientallen pompbediendes die gezamenlijk menen de ruitjes van de auto
te moeten lappen, lachen me hard uit als ik in het Engels vraag om de
tank nog even met loodvrije benzine vol te gooien. «Waarom Engels? Wij
horen heus wel dat je Afrikaner bent.» Leg dat maar eens uit aan Dan
Roodt. In deze regionen zou zijn missie volstrekt overbodig zijn.
Na Touws Rivier is het niet ver meer. Een paar uitlopers van de Karoo,
het begin van de Kaapse wijnranken en dan Appollis» geboortestad Paarl,
waar de torens van de plaatselijke betonnen taaltempel de hemel in
priemen. Hoog verheven boven alles, op een koppie (heuvel), midden
tussen de wijnvelden een ander symbool van doorgeslagen Afrikaner
triomf: 57 meter hoog, van verre te zien, het Afrikaanse taalmonument.
«Afrikaans. Dit is ons erns», staat er op blauwe vlaggen die wapperen
aan het begin van de oprijlaan naar het betonnen gedenkteken. De hoogste
van de drie pijlers staat symbool voor het Afrikaans, de twee minder
hoge zuilen moeten de republiek Zuid-Afrika en het «heldere westen»
verbeelden. De architect maakte hiervoor gebruik, zo meldt een
informatieve brochure, van de woorden van de in 1970 overleden dichter
N.P. van Wyk Louw, die schreef dat het Afrikaans met het ene been in het
«heldere westen» staat en met het andere been in het «magische Afrika».
De literator zou zich omdraaien in zijn graf als hij had geweten waar
interpretatie van zijn poëzie vijf jaar na zijn dood en honderd jaar na
stichting van het Genootskap van Regte Afrikaners toe zou leiden. Dat
genootschap wordt trouwens nader beschouwd in het even verderop gelegen
Afrikaanse taalmuseum. In het voormalige woonhuis van G.J. Malherbe, lid
van het genootschap. In dit huis werd onder auspi ciën van het
genootschap in 1876 de eerste Afrikaanstalige krant gedrukt. Tot die
tijd was als officiële geschreven taal nog vooral het Nederlands in
zwang. Voor wie het taalmuseum heeft gezien, lijkt de geschiedenis zich
te herhalen. Al zolang het Afrikaans gesproken wordt, is er strijd over
de taal.
De Dan Roodt van de negentiende eeuw heet C.P. Hoogenhout. Op een
plaquette in het museum wordt een gedeelte van zijn gedicht Vooruitgang
aangehaald.
Engels! Engels! alles Engels! Engels wat jy sien en hoor
In ons skole, in ons kerke, word ons moedertaal vermoor.
Ag hoe word ons volk verbaster, daartoe werk ons leeraars saam,
Hollans nog in sekere skole: is bedrog, 'n blote naam!
Wie hom niet lat anglisere word geskolde en gesmaad.
Tot in Vrystaat en Transvaal al, oweral dieselfde kwaad.
«Dis vooruitgang!», roep die skreeuwers, dis beskawing wat nou kom!
Die wat dit nie wil gelowe, die is ouderwets en dom.
Basil Appollis' «Moenie jou languages mix nie» is sommige mensen
kennelijk al langer uit het hart gegrepen. De taal van de bekende
dichteres Antjie Krog is ze een gruwel. Krog gebruikt het Engelse woord
poetry waar ze poëzie bedoelt. Het Afrikaanse poësie vindt ze
«hoogdravend». Zelfbenoemd literatuurpaus Daniel Hugo, presentator van
het landelijk te ontvangen Afrikaanse station Radiosondergrense, stelde
onlangs bij een interview over Krogs nieuwste bundel Kleur kom nooit
alleen nie wat kritische vragen over het moderne taalgebruik en kreeg
direct na afloop van het interview de volle laag. «Daniel Hugo, jy is
een poephol!» zei Krog. Het standaardafrikaans van de conservatieve Hugo
was de beroemde dichteres in het verkeerde keelgat geschoten.
Een doelbewuste provocatie is het niet, Krogs Engels-Afrikaanse mix.
Althans, dat is wat de onder de rook van de parlementsgebouwen in hartje
Kaapstad wonende Krog zelf zegt. «Het mengen van talen is in Zuid-Afrika
aan de orde van de dag. Zuid-Afrikanen gebruiken als ze spreken een
verscheidenheid aan talen. Als je luistert naar de nieuwste Afrikaner
popmuziek, als je werk van jonge schrijvers leest, als je werk van
kleurlingschrijvers leest of als je gewoon op straat je oren gespitst
houdt, dan realiseer je je dat dit de manier is waarop mensen spreken.
Ik doe het bewust omdat het de steriele opvattingen over poëtisch
taalgebruik ondermijnt.»
Met oud-ambassadeur Carl Niehaus en voormalig Waarheidscommissielid Mary
Burton zette Krog onlangs nog een handtekeningenactie op de rails die
witte Zuid-Afrikanen ertoe moest brengen medeverantwoordelijkheid voor
de apartheidsterreur te erkennen en toe te geven in enigerlei opzicht
van het vorige regime geprofiteerd te hebben.
En weer was er een thema waar in den brede over gedebatteerd werd.
Volgens Krog is de actie ondanks het beperkte aantal ondertekenaars van
de petitie geslaagd. «Het overtrof al mijn verwachtingen. Waar de
Waarheidscommissie zich vooral richtte op specifieke groepen daders,
legt deze campagne de nadruk op alle mensen die profiteerden. Het debat
dat nu in de kranten gevoerd werd had tijdens de verhoren van de
Waarheidscommissie moeten plaatsvinden.» En wat het extra spannend
maakte is dat sommige mensen nadrukkelijk ook aangaven de lijst niet te
willen ondertekenen omdat ze al lang voor het nieuwe Zuid-Afrika aan de
slag zijn, vindt Krog. «En dat is toch wat we willen!»
Ook boetman Chris Louw tekende de lijst. Binnenkort zal van zijn hand
het boek Boetman en die Swanesang van die Verligters verschijnen. Hierin
probeert hij de tientallen mythes rond het Afrikaner nationalisme af te
breken. De Afrikaner identiteit is een geschapen identiteit, meent Louw
die zich door de oude elite niets meer wil laten wijsmaken. Hij heeft
juist het dagboek van de negentiende-eeuwse Afrikaner voorman Louis
Trichardt gelezen. In het hele dagboek vond Louw tot zijn geruststelling
niet één verwijzing naar de bijbel. Zijn conclusie: «Als in 1912 de
Broederbond opgericht wordt, besluit men kennelijk doelgericht dat de
Afrikaner een identiteit moet krijgen. Men kiest voor het
christelijk-nationalisme en direct na dit besluit is een begin gemaakt
de geschiedenis te herschrijven. Dan pas wordt de Grote Trek gezien als
een goddelijke onderneming.» Wat aan persoonlijke bezittingen van Piet
Retief en andere Voortrekkers in het curiositeitenkabinet in de kelder
van het Voortrekkersmonument in Pretoria bewaard is gebleven, is een
selectie van wat in de nieuwe gecreëerde identiteit zou passen.
Het boek moet in april uitkomen en zal zonder twijfel de
post-apartheidsdepressie van velen verstevigen. De mensen die van plan
waren zich op 16 december 2001 naar het Voortrekkersmonument te begeven,
zijn tenminste alvast gewaarschuwd.
|
|
|
|
| Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39902 is 'n antwoord op boodskap #39892] |
Ma, 05 Maart 2001 02:53  |
|
|
Oorspronklik gepos deur: @home.com
Emmy wrote:
> De Groene Amsterdammer van 17-2-2001
> Ook boetman Chris Louw tekende de lijst. Binnenkort zal van zijn hand
> het boek Boetman en die Swanesang van die Verligters verschijnen. Hierin
> probeert hij de tientallen mythes rond het Afrikaner nationalisme af te
> breken. De Afrikaner identiteit is een geschapen identiteit...
> ....het dagboek van de negentiende-eeuwse Afrikaner voorman Louis
> Trichardt gelezen. In het hele dagboek vond Louw tot zijn geruststelling
> niet één verwijzing naar de bijbel. Zijn conclusie: «Als in 1912 de
> Broederbond opgericht wordt, besluit men kennelijk doelgericht dat de
> Afrikaner een identiteit moet krijgen. Men kiest voor het
> christelijk-nationalisme en direct na dit besluit is een begin gemaakt
> de geschiedenis te herschrijven. Dan pas wordt de Grote Trek gezien als
> een goddelijke onderneming.»
Ja, vir die geslag of twee wat met hierdie "geskape identiteit van
dieAfrikaner" moes saamleef, is dit nou 'n verligting om uit te vind dat die
Afrikaner meer is as net die enge diktatoriale betekenis wat die
Broederbond daaraan gegee het. Om uit te vind dat Langenhoven
teen die Anglo-Boere oorlog was, dat hy geen simpatie gehad het
met 'n toekoms vir Afrikaans tot diep in die nuwe eeu nie. Dis 'n
verligting om weer te weet dat die Boere-generaals Botha en
Smuts, wat in 1910 gewerk het vir die totstandkoming van die Unie
van Suid-Afrika, nie die duiwels was wat 'n generasie van Broeder-
bonders vir 'n mens geskilder het nie. Ek blameer veral vir NP van
Wyk Louw vir sy venynige pogings om almal wat nie met hom
saamgestem het nie, te beswadder.
Gloudina
|
|
|
|
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39937 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Di, 06 Maart 2001 06:57 |
lous
Boodskappe: 124
Geregistreer: Januarie 2001
Karma: 0
|
Senior Lid |
|
|
Weereens Gloudina bewys jy die ou Usenet waarheid - as jy geen argument
het nie dan spel check hy die ander ou.
of wat jy ook kan doen is om soos jou held:
> Ek blameer veral vir NP van
> Wyk Louw vir sy venynige pogings om almal wat nie met hom
> saamgestem het nie, te beswadder.
@home.com wrote:
>
> lous wrote:
>
>> S^e sy - hoekom kry ek hierdie gevoel van deja-vue.
>
> Lou, as jy nou in vreemde tale wil praat, moet jyleer om hulle reg te
> spel, of weet wat hulle betekenis
> is. Was dit nie jy wat so gesukkel het met hoi polloi
> nie? Hoekom kry ek hierdie gevoel van dejá-vu.
>
> Gloudina
--
http://lous.zzn.com/
X-No-Archive: yes
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39947 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Di, 06 Maart 2001 12:42 |
|
|
Oorspronklik gepos deur: @home.com
lous wrote:
> Weereens Gloudina bewys jy die ou Usenet waarheid - as jy geen argument
> het nie dan spel check hy die ander ou.
>
Ek het 'n argument, Lou. Jy moet duidelik dit oorweeg om nie
in vreemde tale te praat nie. Dit sluit egter uit woorde soos
eina (Khoi), impi (Zoeloe), mebos (oorspronklik die Japannese
"umeboshi" oorgeplant na die Maleisiese eilande en vandaar
na die Kaap gebring. Hulle kan jy maar gebruik.
Gloudina
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39950 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Di, 06 Maart 2001 14:13 |
lous
Boodskappe: 124
Geregistreer: Januarie 2001
Karma: 0
|
Senior Lid |
|
|
Huh? Wat duidelik uit jou antwoord blyk is dat jy nie eens weet waaroor
ons argumenteer nie - maar dan is jy maar deur die blare meeste vannie
tyd.
@home.com wrote:
>
> Ek het 'n argument, Lou. Jy moet duidelik dit oorweeg om nie
> in vreemde tale te praat nie. Dit sluit egter uit woorde soos
> eina (Khoi), impi (Zoeloe), mebos (oorspronklik die Japannese
> "umeboshi" oorgeplant na die Maleisiese eilande en vandaar
> na die Kaap gebring. Hulle kan jy maar gebruik.
>
> Gloudina
--
http://lous.zzn.com/
X-No-Archive: yes
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39958 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Di, 06 Maart 2001 15:29 |
|
|
Oorspronklik gepos deur: @home.com
lous wrote:
> Huh? Wat duidelik uit jou antwoord blyk is dat jy nie eens weet waaroor
> ons argumenteer nie - maar dan is jy maar deur die blare meeste vannie
> tyd.
>
Hoeveel onse in jou pond, Lou?. Waaroor "argumenteer"
ons nou eintlik? Ek het gesê ek blameer vir NP van Wyk
Louw dat hy so hatig was op die Smuts-regime. Jy het
blykbaar die kans gesien om vir my te beskuldig dat ek
te veroordelend is. In die proses het jy "deja-vu" verkeerd
gespel. Nouja, as ons oor iets anders geargumenteer
het, kan jy my miskien inlig?
Gloudina
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39971 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Wo, 07 Maart 2001 06:46 |
lous
Boodskappe: 124
Geregistreer: Januarie 2001
Karma: 0
|
Senior Lid |
|
|
Wat ek eintlik wou sê - en jy nie gesnap het nie - was dat soos jou
held NP jy ook venynige pogings aanwend om almal wat nie met jou
saamgestem nie, te beswadder.
Jammer ek het weereens te vinnig getik - sorry hoor - ek hou aan om jou
intelligensie te oorskat.
@home.com wrote:
>
> lous wrote:
>
>> Huh? Wat duidelik uit jou antwoord blyk is dat jy nie eens weet waaroor
>> ons argumenteer nie - maar dan is jy maar deur die blare meeste vannie
>> tyd.
>>
>
> Hoeveel onse in jou pond, Lou?. Waaroor "argumenteer"
> ons nou eintlik? Ek het gesê ek blameer vir NP van Wyk
> Louw dat hy so hatig was op die Smuts-regime. Jy het
> blykbaar die kans gesien om vir my te beskuldig dat ek
> te veroordelend is. In die proses het jy "deja-vu" verkeerd
> gespel. Nouja, as ons oor iets anders geargumenteer
> het, kan jy my miskien inlig?
>
> Gloudina
--
http://lous.zzn.com/
X-No-Archive: yes
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39982 is 'n antwoord op boodskap #39971] |
Wo, 07 Maart 2001 10:07 |
Suzan
Boodskappe: 42
Geregistreer: Desember 1999
Karma: 0
|
Volle Lid |
|
|
De Groene Amsterdammer is een onafhankelijk blad en die bezwabberen
niemand
maar verslaan heel objectief het nieuws.
Ook als het jouw niet past.....
Wees objectief in je oordeel kom met argumenten aan om iemand te
overtuigen en niet
met beledigingen dan luistert namelijk niemand meer naar je.
Hou een discussie levendig iedereen kan gelijk of ongelijk hebben en
daarom is een dialoog
zo belangrijk...dus geen eenrichtingsverkeer ( zeggen jullie dat ook)
Grt Emmy
"lous" skryf in boodskap news:3AA5D956.3B1BF60F@lous.znn.com...
> Wat ek eintlik wou sê - en jy nie gesnap het nie - was dat soos jou
> held NP jy ook venynige pogings aanwend om almal wat nie met jou
> saamgestem nie, te beswadder.
>
> Jammer ek het weereens te vinnig getik - sorry hoor - ek hou aan om jou
> intelligensie te oorskat.
>
>
>
> @home.com wrote:
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39992 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Do, 08 Maart 2001 03:55 |
|
|
Oorspronklik gepos deur: @home.com
lous wrote:
> Wat ek eintlik wou sê - en jy nie gesnap het nie - was dat soos jou
> held NP jy ook venynige pogings aanwend om almal wat nie met jou
> saamgestem nie, te beswadder.
>
> Jammer ek het weereens te vinnig getik - sorry hoor - ek hou aan om jou
> intelligensie te oorskat.
>
Jy praat van my "held, NP." Waar kry jy dit vandaan?
Alhoewel NP van Wyk Louw duidelik 'n groot digter
was, was hy nog nooit my held nie. As enige Afrikaanse
digter my "held" was, was dit seker Opperman, want hy
was 'n baie groot digter, in my opinie 'n baie
vaardiger digter as NP van Wyk Louw. NP het teveel
gedig net om te dig. Mens neem in ag dat hy sy skrywe
gesien het as deel van die poging om 'n goeie letterkunde
in Afrikaans te ontwikkel (net soos Langenhoven voor
hom bewus geskryf het sodat mense dinge in Afrikaans
kon lees.) Maar NP het myns insiens homself teveel
ook as 'n politieke dier gaan sien, en opgetrek teen sulke
figure soos Generaal Smuts en laasgenoemde uitgemaak
as on-Afrikaans. In my oë was Jan Christiaan Smuts 'n
baie groter Afrikaner as NP van Wyk Louw.
Gloudina
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #39994 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Do, 08 Maart 2001 06:34 |
lous
Boodskappe: 124
Geregistreer: Januarie 2001
Karma: 0
|
Senior Lid |
|
|
@home.com wrote:
>
> lous wrote:
>
>> Wat ek eintlik wou sê - en jy nie gesnap het nie - was dat soos jou
>> held NP jy ook venynige pogings aanwend om almal wat nie met jou
>> saamgestem nie, te beswadder.
>>
>> Jammer ek het weereens te vinnig getik - sorry hoor - ek hou aan om jou
>> intelligensie te oorskat.
>>
>
> Jy praat van my "held, NP." Waar kry jy dit vandaan?
Jammer - sarkasme weereends op jou gemors - maar ek leer nie ne.
Ek herhaal my woorde:
Wat ek eintlik wou sê - en jy nie gesnap het nie - was dat soos
jou
held NP jy ook venynige pogings
aanwend om almal wat nie met jou saamgestem nie, te beswadder.
Jammer ek het weereens te vinnig getik - sorry hoor - ek hou aan om jou
intelligensie te oorskat.
|
|
|
|
|
|
| Re: Die Afrikaner-identiteit is 'n GESKAPE identiteit (Chris Louw) [boodskap #40042 is 'n antwoord op boodskap #39902] |
Vr, 09 Maart 2001 07:51 |
lous
Boodskappe: 124
Geregistreer: Januarie 2001
Karma: 0
|
Senior Lid |
|
|
@home.com wrote:
>
> lous wrote:
>
>> Jammer ek het weereens te vinnig getik - sorry hoor - ek hou aan om jou
>> intelligensie te oorskat.
>
> Is dit nou my pols of jou pols. Ek dink jymoet miskien jou pols sny en sien wat
>
> uitkom. Ek raai dit sal suiwer asyn wees.
>
> Gloudina
My polse natuurlik - as ek joune sny sal daar net suiwer bitter als
uitdrip want soos Oom Salomo gesê het:
My seun, luister na my wysheid, neig jou oor tot my insig,
dat jy volle oorleg kan behou en jou lippe kennis kan bewaar;
want die lippe van die vreemde vrou drup heuningstroop, en haar
verhemelte is gladder as olie,
maar op die end is sy bitter soos wilde-als, soos 'n swaard aan
weerskante skerp. (spreuke 5 :4)
|
|
|
|
| |
  |
Gaan na forum:
[ XML-voer ] [  ]
Tyd nou: Ma Mei 13 08:08:28 MGT 2024
|
Supertaal
Blog
Soek
Hulp
Lede
Registreer
Teken aan
Tuis
