Supertaal: Koeitjies & kalfies » Afrikaans=Nederlands=Diets???

Tuis » Algemeen » Koeitjies & kalfies » Afrikaans=Nederlands=Diets???

Wys: Vandag se boodskappe :: Stemmings :: Navigasie

Afrikaans=Nederlands=Diets??? [boodskap #60939]

Wo, 24 April 2002 12:14

johanls
Boodskappe: 197
Geregistreer: April 2002

Karma: 0

Senior Lid

Norbert, ek volg jou argument oor die ooreenkomste wat daar is tussen ons
tale en dialekte. Ooreenkomste tussen tale maak egter nie van hulle een
taal nie. Dit sou verder verkeer wees om net na die ooreenkomste te kyk,
terwyl ons die verskille nie in aanmerking neem nie. Vir diegene wat nie
werklik in die letterkunde belangstel nie, mag hierdie dalk langdradig wees,
maar ek dink tog dat dit van waarde is vir elke persoon wat `n liefde vir
ons taal koester.
Die verskille tussen die Afrikaanse en Nederlandse woordeskat is van
uiteenlopende herkoms en aard. Geen lid van `n taalgemeenskap, en ook geen
beperkte groep van indiwidue, besit `n taal in sy geheel nie, dus ook nie
die hele woordvoorraad nie. Net `n deel van die Nederlandse woordeskat is
met die vestiging van `n Nederlandse kolonie aan die Kaap oorgeplant.
Sommige van die woorde wat na die Kaap gebring is, het mettertyd hier in
onbruik geraak of het onafhanklik van Europese Nederlands
betekenisverskuiwinge ondergaan. Omgekeerd kon woorde wat aan die Kaap
onveranderd bly voortbestaan het, in Nederland verlore gaan of ander
betekenisonderskeidinge kry. Van groot belang is dit ook dat woorde wat in
Nederlands tot `n bepaalde lokale of sosiale taalkring behoort het, aan die
Kaap in algemene gebruik kon kom en so deel word van die beskaafde
Afrikaans. Heeltemal anders van aard weer is die verskille wat berus op die
onafhanklike verryking van die twee tale deur die eie skepping van nuwe
woorde en deur ontlening aan vreemde tale.
Die ooreenkomste tussen die Afrikaanse en Nederlandse woordvoorraad berus
hoofsaaklik op gelyke oorerwing uit `n gemeenskaplike 17de-eeuse taalskat,
maar ook vir `n belangrike deel op die ontlening van Nederlandse woorde in
Afrikaans. Ander oorsake van ooreenstemming tussen die twee tale, soos
onafhanklike parallelle ontwikkeling en gelyke nieuvorminge en ontlening, is
seker nie sonder belang nie.
Hierdie verskille en ooreenkomste het egter nie net in die laaste paar jaar
ontstaan nie.
In 1775 skryf die jong Christiaan Hendrik Persoon, wat vir verdere studie na
Europa gegaan het en die beroemde grondlegger van die sistematiese mikologie
sou word, aan sy ouers in Kaapstad dat sy Amsterdamse vriende hom baie terg
oor sy "Caaps krom spreeken" sodat hy nou al goeie Hollands leer praat.
Heel aan die begin van die 19de eeu merk Lichtenstein onder andere op dat
die kolonistetaal in die begin selfs vir gebore Hollanders onverstaanbaar
is - so ver het Afrikaans toe al van Nederlands afgewyk. En dit was ook nie
net `n klein groepie mense ver weg van die beskawing wat so gepraat het nie.
Volgens die getuienis van die Kaapstadse tolk van die geregshof Swaving in
1830 is Afrikaans, wat hy `n "soort van bastaard Hollandsch" noem, deur
boere, slawe en Hottentotte gepraat, maar hy voeg daaraan toe dat die
taalvorm "zelf den meer beschaafden der christelijke en voorname volksklasse
niet geheel en al oneigen is", met uitsondering egter van diegene wat in
Nederland gebore of opgevoed is.
In 1921 het W. Blommaert, professor in die geskiedenis aan die Stellenbosse
Universiteit, by die lees in die Kaapse Argief van kommissaris-generaal H.A.
van Rheede se joernaal vir sy verblyf aan die Kaap in 1685, afgekom op `n
passasie wat vir hom `n verassende lig op die probleem van die ontstaan van
Afrikaans laat val het. Uit hierdie passasie, sê Blommaert, kan `n paar
belangrike gevolgtrekkings gemaak word:
"(a) Die afwyking van die koloniste-taal van die offisiële Hollands het
reeds seer vroeg, d.i. in Simon van der Stel se tyd, begin.
(b) Hierdie afwyking is in daardie tyd hoofsaaklik toe te skrywe aan die
invloed van die gebrekkige Hollands van die inboorlinge, `n gebroke taal wat
deur die Europese koloniste, veral via die kinders, oorgeneem is.
(c) Hierdie proses was in 1685 reeds taamlik ver gevorder, aangesien Van
Rheede vrees dat die gebroke taal wat tot stand gekom het, onuitroeibaar sal
blyk."
Van Rheede was reg!! `n NUWE taal het ontstaan, dit was nie maar net nog `n
dialek gewees nie en na 300jaar is dit nog nie uitgeroei nie.
Ons moet onsself afvra: Wanneer word `n nuwe taal gebore en wanneer is dit
maar net `n dialek van `n bestaande taal? Om bloot te redeneer dat daar
ooreenkomste is en daarom is dit dieselfde taal, gaan nie op nie. Mens moet
kyk na die oorsprong van die ooreenkomste en ook die van die verskille. `n
Verdere aspek wat moet aandag kry is die onderskeid tussen a) verskillende
dialekte wat net anders klink, maar tog dieselfde taalreëls het; en b) `n
taal met sy eie reëls en struktuur wat bloot by ander tale sekere woorde
geleen het.
Ek hoop hierdie gedagtes wat ek met nederigheid deel kan `n positiewe bydrae
lewer tot die gesprek.