Tuis » Taal » Afrikaans, ons taal » De oorsprong van het Afrikaans (Re:)
| De oorsprong van het Afrikaans (Re:) [boodskap #6159] |
Di, 09 April 1996 00:00  |
Bernhard Bezemer
Boodskappe: 75
Geregistreer: Maart 1996
Karma: 0
|
Volle Lid |
|
|
DE OORSPRONG VAN HET AFRIKAANS LIGT NIET IN DE 17-DE EEUWSE
CULTUUR- EN LITERATUUR-TAAL*
-----------------------------------------------------------
At 09:10 9-04-96 SAT, Leendert wrote:
> Jy het nog geen bewys of argument vir jou beweringe
> verskaf nie.
------------------------------------------------------------ --
Pas sedert 1870 wordt het Afrikaans bewust als geschreven
taal gebruikt en kan van Afrikaanse letterkunde worden
gesproken. Op 4 augustus 1875 werd het Genootschap van Regte
Afrikaners te Paarl opgericht. Echter, pas in 1914 werd het
Afrikaans toegelaten tot het lager- en middelbaar onderwijs.
Vereenvoudiging
---------------
De oorsprong van het Afrikaans ligt NIET in de 17-de eeuwse
cultuur- en literatuur-taal, maar in de DIALECT- EN VOLKS-TAAL
van de eerste kolonisten. Zij kwamen uit diverse streken, maar
voornamelijk uit Zuid-Holland, Zeeland en het westen van
Utrecht.
Het contact met het moederland was niet intensief en op
Zuidafrikaanse bodem voltrok zich een dialect-vermenging met
de gebruikelijke gevolgen: NIVELLERING van en 'keuze' uit de
verschillen in de uitspraak, het woord-gebruik en de zinsbouw,
en een sterke neiging tot VEREENVOUDIGING (ik noem dat dus
taal-degeneratie of -vervlakking, B.); zo verdwenen
bijvoorbeeld de vervoegingen en de verbuigingen grotendeels.
Geen schrijf-taal
----------------
Nieuwe woorden kwamen in zwang voor specifieke Afrikaanse
zaken, dieren, planten, en dergelijke. Woorden die betrekking
hadden op specifiek Nederlandse zaken verdwenen, of werden
overgedragen op vergelijkbare verschijnselen in het nieuwe land.
Met name in de woord-ontleningen deden zich ook invloed gelden
van het Hottentots, Maleis en Portugees. In de 18-de eeuw was de
ontwikkeling van de taal voltooid. Naast dit Afrikaans bleef
het 'Hoog-Hollands' de taal van de kerk, echter zonder invloed
uit te oefenen op de omgangs-taal, DIE GEEN SCHRIJF-TAAL WAS.
Ieder die de pen op papier zette, trachtte zo goed mogelijk
'correct Nederlands' te schrijven.
Het EERSTE GESCHRIFT waarin bewust het Afrikaans werd
gehanteerd, was "_Het Lied Ter Ere Van De Swellendamsche....
Helden_" uit 1795, maar daarin wordt merkwaardig genoeg de
spot gedreven met de spreektaal van die helden.
Volwaardige eigen voer-taal
---------------------------
De Brise bezetting van de Kaap resulteerde in een verdringing
van het Hollands-Afrikaans door het Engels. In de taal-
proclamatie van Somerset in 1822 werd het Engels tot eerste taal
verheven, en kort nadien werd dat de enige offici-ele taal.
Niettemin bleef het Afrikaans als OMGANGS-TAAL bestaan, VOORAL
OP HET PLATTELAND.
Het zou echter duren tot de oprichting van het Genootskap van
Regte Afrikaners in 1875 voor een welbewust streven begon om te
komen tot de erkenning van het Afrikaans als volks- en lands-
taal, en deze uit te bouwen tot een "volwaardige eigen voer-
taal".
Dit streven werd ten slotte bekroond: in 1914 werd het
Afrikaans toegelaten tot het onderwijs. Tegen 1920 ook op de
universiteiten, en in 1925 werd de Afrikaanse taal volkomen
gelijk-berechtigd naast het Engels als offici-ele taal.
Bernhard Bezemer
* Uit: De Grote Winkler Prins Encyclopedie. Amsterdam/Brussel:
Elsevier.
|
|
|
|
| Re: De oorsprong van het Afrikaans (Re:) [boodskap #6169 is 'n antwoord op boodskap #6159] |
Wo, 10 April 1996 00:00  |
Johan de Villiers
Boodskappe: 67
Geregistreer: Januarie 1996
Karma: 0
|
Volle Lid |
|
|
Berhard skryf:
[knip]
> Het contact met het moederland was niet intensief en op
> Zuidafrikaanse bodem voltrok zich een dialect-vermenging met
> de gebruikelijke gevolgen: NIVELLERING van en 'keuze' uit de
> verschillen in de uitspraak, het woord-gebruik en de zinsbouw,
> en een sterke neiging tot VEREENVOUDIGING (ik noem dat dus
> taal-degeneratie of -vervlakking, B.); zo verdwenen
> bijvoorbeeld de vervoegingen en de verbuigingen grotendeels.
Jy noem dit miskien "degeneratie" of "vervlakking", maar dit is
betekenisvol dat De Grote Winkler Prins dit "vereenvoudiging" noem -
myns insiens dus 'n *verbetering*. Nee wat, Berhard, dit lyk my jy ly
aan 'n ernstige geval van Nederlandse taalchauvinisme, wat juis
Nederlanders in die verlede so ongewild in Suid-Afrika gemaak het.
Sommige van hierdie Nederlanders wat ek al teëgekom het, weier botweg
om selfs Nederlands met Afrikaanssprekendes te praat, en verkies
Engels. Hulle stuur hul kinders na Engelse skole, en vereenselwig
hulle hier eerder met die Engelssprekende gemeenskap. Hulle tree
neerhalend teenoor Afrikaners op, en dit is niks nuuts nie. Dit is wat
die V.O.C. amptenary en die Nederlanders in Paul Kruger se regering so
ongewild by die bevolking gemaak het. Myns insiens kan hulle gerus na
Nederland terugkeer, waar hulle na hartelus hul taalapartheid en
meerwaardigheidsgevoel kan koester.
Daarteenoor is daar die mense soos Dr. Gerrit Terhaar in ons plaaslike
gemeente wat graag Afrikaans besig, al is dit met 'n sterk Hollandse
aksent.
--
Reinier de Vos Internet: de...@aqua.ccwr.ac.za
Computing Centre for Water Research Tel: Int+27 331 260-5179
c/o University of Natal, P/Bag X01 Fax: Int+27 331 61896
Scottsville, South Africa, 3200 http://www.ccwr.ac.za/
My views are my own, and do not necessarily reflect the views of the CCWR
------------------------------------------------------------ -----------
Ons spaar die duiwel baie moeite
- C J Langenhoven
|
|
|
|
| Re: De oorsprong van het Afrikaans (Re:) [boodskap #6170 is 'n antwoord op boodskap #6159] |
Wo, 10 April 1996 00:00 |
Elmar Thomas
Boodskappe: 13
Geregistreer: Januarie 1996
Karma: 0
|
Junior Lid |
|
|
In article ,
Bernhard Bezemer wrote:
>
> Vereenvoudiging
> ---------------
>
> De oorsprong van het Afrikaans ligt NIET in de 17-de eeuwse
> cultuur- en literatuur-taal, maar in de DIALECT- EN VOLKS-TAAL
> van de eerste kolonisten. Zij kwamen uit diverse streken, maar
> voornamelijk uit Zuid-Holland, Zeeland en het westen van
> Utrecht.
> Het contact met het moederland was niet intensief en op
> Zuidafrikaanse bodem voltrok zich een dialect-vermenging met
> de gebruikelijke gevolgen: NIVELLERING van en 'keuze' uit de
> verschillen in de uitspraak, het woord-gebruik en de zinsbouw,
> en een sterke neiging tot VEREENVOUDIGING (ik noem dat dus
> taal-degeneratie of -vervlakking, B.); zo verdwenen
> bijvoorbeeld de vervoegingen en de verbuigingen grotendeels.
>
> Geen schrijf-taal
> ----------------
>
> Nieuwe woorden kwamen in zwang voor specifieke Afrikaanse
> zaken, dieren, planten, en dergelijke. Woorden die betrekking
> hadden op specifiek Nederlandse zaken verdwenen, of werden
> overgedragen op vergelijkbare verschijnselen in het nieuwe land.
> Met name in de woord-ontleningen deden zich ook invloed gelden
> van het Hottentots, Maleis en Portugees. In de 18-de eeuw was de
> ontwikkeling van de taal voltooid. Naast dit Afrikaans bleef
> het 'Hoog-Hollands' de taal van de kerk, echter zonder invloed
> uit te oefenen op de omgangs-taal, DIE GEEN SCHRIJF-TAAL WAS.
> Ieder die de pen op papier zette, trachtte zo goed mogelijk
> 'correct Nederlands' te schrijven.
Al stem ek met jou saam dat die oorsprong van ons taal *nie*
in die 17e eeu se 'kultuur'-sfeer le^ nie, is die ensiklopedie
wat jy aanhaal nietemin te eensydig, veral wat die hedendaagse
akademiese debat oor Afrikaans betref.
Daar word deesdae algemeen (veral onder Nederlandse taalkundige)
angeneem dat die Khoitale ("Hottentots" in jou aanhaling), en die
alaio-Portugeese Pidgin 'n invloed gehad het wat beslis groter was
as 'n blote "woord-ontlening". Die instelling (wat nog steeds onder
sekere Suid-Afrikaanse akademici bestaan), dat Afrikaans 'n vereen-
voudiging van Zeelands (en ander Middelnederlandse dialekte) is, is
nie net veroud nie, maar wel ook 'n reaksione^re posisie wat gewoon-
lik op 'n spesifieke politiese basis rus...
Tom
--
=======================================================
E. Tom Thomas Inhloko idliwa
Anthropology, UC Berkeley ebandla...
=======================================================
|
|
|
|
| Re: De oorsprong van het Afrikaans (ens.) [boodskap #6178 is 'n antwoord op boodskap #6159] |
Do, 11 April 1996 00:00 |
Dirk Veltkamp[2]
Boodskappe: 3
Geregistreer: Maart 1996
Karma: 0
|
Junior Lid |
|
|
Reinier gee die Hollanders 'n serve:
> Nee wat, Berhard, dit lyk my jy ly aan 'n ernstige geval van Nederlandse
> taalchauvinisme, wat juis Nederlanders in die verlede so ongewild in
> Suid-Afrika gemaak het. Sommige van hierdie Nederlanders wat ek al
> teëgekom het, weier botweg om selfs Nederlands met Afrikaanssprekendes te
> praat, en verkies Engels. Hulle stuur hul kinders na Engelse skole, en
> vereenselwig hulle hier eerder met die Engelssprekende gemeenskap. Hulle
> tree neerhalend teenoor Afrikaners op, en dit is niks nuuts nie. Dit is
> wat die V.O.C. amptenary en die Nederlanders in Paul Kruger se regering so
> ongewild by die bevolking gemaak het. Myns insiens kan hulle gerus na
> Nederland terugkeer, waar hulle na hartelus hul taalapartheid en
> meerwaardigheidsgevoel kan koester.
Eina! Wat die taal betref was ek een van die Nederlanders wat jy hier so
treffend beskryf, Reinier! My verskoning was dat ek 'n Engelssprekende
Nederlander was... :-))
In die "Dutch Club" in Kaapstad in die '70s het die meeste Nederlanders
minagting getoon vir Afrikaans en die Afrikaner se kultuur. Sommiges was
al 30 - 40 jare in Suid Afrika. Aan die ander kant was daar ook immigrante
uit Nederland wat hulle so gou moontlik "verafrikaans" het. Hulle het oor
die algemeen sleg Engels gepraat maar het veelal uit oortuiging die
Afrikaner pad gekies. Interessant is daar was een gemeenskappelike
eie"skap by beide soorte Nederlander. Dit was die vooroordele oor die
Afrikaanse taal: kombuistaal, kindertaal ens. Vir party Nederlanders was
dit rede om die taal die rug toe te keer. Vir ander Nederlanders het dit
die taal-assimilasie vertraag. Hulle het gesukkel met die uitspraak en die
aksent ens. en daardoor het hulle die dinamiek van die Afrikaanse taal
gemis. Nog 'n struikelblok was die gedagte dat Afrikaans 'n 1 op 1 relasie
het met Nederlands. Soos al gesê op die poslys het die taal oor 300 jaar
'n eie ontwikkelingspad gevolg wat saamgegaan het met die =
kultuurontwikkelinge in Suider Afrika. Vir die gemiddelde Nederlandse
immigrant (en miskien ook internet-surfer, ne' Bernhard? ;-) ) was dit 'n
behoorlike kultuurskok om te realiseer dat jy die "dogtertaal" op die
werkplaas, op die sportveld, in die huiskamer, selfs in die kerk party
keer glad nie kan verstaan nie. Wat maak die arreme Hollander byvoorbeeld
van die krieket- en rugbywoordeskat?
Daar is Nederlanders wat Reinier se serve verdien. Hulle het eintlik nooit
oor die "mental dykes" uitgeklim nie. In die woorde van my ou maat Dik
Matthee ("bruin Afrikaner") "Hulle lat my squirrm met emberessment". :-))
Daar is anderes wat die Afrikaanse taal en sy kultuurkonteks waarder en
geniet.
Buite-dykse groete
Dirk
|
|
|
|
| Re: De oorsprong van het Afrikaans [boodskap #6184 is 'n antwoord op boodskap #6159] |
Do, 11 April 1996 00:00 |
Johan de Villiers
Boodskappe: 67
Geregistreer: Januarie 1996
Karma: 0
|
Volle Lid |
|
|
Dirk Veltkamp skryf o.a.:
> Reinier gee die Hollanders 'n serve:
[knip]
> Eina! Wat die taal betref was ek een van die Nederlanders wat jy hier
> so treffend beskryf, Reinier! My verskoning was dat ek 'n Engelssprekende
> Nederlander was... :-))
Jy is vergewe, Dirk! My vrou, wat ook Engelssprekend is, sal kwalik 'n
sin in Afrikaans aanmekaar sit, maar by haar is dit glad nie 'n geval
van minagting nie, eerder beskeidenheid oor haar eie taalvermoë.
Dit word geensins gehelp deur Afrikaners wat onmiddellik oorslaan na
Engels as een van hul anderstalige landsgenote sukkel met die uitspraak
of sinsbou nie.
[knip]
> Daar is Nederlanders wat Reinier se serve verdien. Hulle het eintlik
> nooit oor die "mental dykes" uitgeklim nie.
Jy vestig ook tereg aandag op diegene wat hulle nie aan hierdie
kulturele apartheid skuldig gemaak het nie. Ek kan ook aan talle
Hollanders dink vir wie ek net die hoogste agting het. Die teoloog
Attie van Niekerk (wie se boek "S=E1=E1m in Afrika" Leendert al op die
poslys bespreek het) se Hollandse grootouers, Oom Wim en Tant Annie
Kalmijn, was groot vriende van my grootouers en ouers, om maar enkeles
te noem. Nederlanders kan gerus Van Niekerk se boek ook lees, mits
hulle die Afrikaans kan volg. Die goeie nuus is dat dit ook in Engels
beskikbaar is. :-)
--
Reinier de Vos Internet: de...@aqua.ccwr.ac.za
Computing Centre for Water Research Tel: Int+27 331 260-5179
c/o University of Natal, P/Bag X01 Fax: Int+27 331 61896
Scottsville, South Africa, 3200 http://www.ccwr.ac.za/
My views are my own, and do not necessarily reflect the views of the CCWR
------------------------------------------------------------ -----------
Ons spaar die duiwel baie moeite
- C J Langenhoven
|
|
|
|
| |
  |
Gaan na forum:
[ XML-voer ] [  ]
Tyd nou: Di Apr 30 14:21:50 MGT 2024
|
Supertaal
Blog
Soek
Hulp
Lede
Registreer
Teken aan
Tuis
