Tuis » Taal » Ensiklopedie » Klimaat
| Klimaat [boodskap #122521] |
Sat, 22 December 2018 20:11 |
 |
Inligting
Boodskappe: 4588
Geregistreer: November 2018
Karma: 1
|
Senior Lid |
|
|
Klimaat (is die gemiddelde toestand van die weer oor 'n lang tydperk (ten minste 30 jaar). In teenstelling hiermee is die weer die toestand van die atmosfeer op 'n gegewe oomblik in tyd.
Hoewel Suidelike Afrika in die tropiese en subtropiese gordels geleë is, gee die hoogte van die platoland (3,000-6,000 voet) 'n gematigde en aangename klimaat. Die temperatuur is matig; skroeiende somerhitte gaan gepaard met lae vogtigheid en kwaai winterryp is nie algemeen nie. In geheel is Suidelike Afrika droog. Net die prominente eskarp op die rand van die plato, die suidelike bergreekse en sommige dele van die noordkus van Natal en Mosambiek het 'n hoë reënvalsyfer.
Die kusvlaktes wat aan die Indiese Oseaan grens is warm en vogtig; dit sluit in die breë plat vlakte van Mosambiek en die nou laaglandse strook in Natal. Die laagland van Mosambiek is warm en vogtig en ondraaglik. Die reënseisoen duur net van November tot April. Hierdie seisoene word ook gekenmerk deur die moeson of heersende windstelsels. Die noordelike moeson, 'n uitbreiding van die Asiatiese sirkulasie na Oostelike Afrika, begin in September en teen Desember, wanneer dit op sy sterkste is, waai dit oor Sentraal- en Noord-Mosambiek en die Kanaal.
In die winter veroorsaak die suidoostelike pasaatwind die suidelike moeson. Aan die kus naby Beira is die reënval 40-50 duim, maar dit verminder na 20 duim by die beskutte deel van die Zambezivallei. Die temperatuur aan die kus word konstant gehou deur die suidwaartse Mosambiek stroom.
Die warm streek in die ooste van die Republiek - 'n strook tussen die kus en die 2,000 voet kontoer - is koeler en natter as Suidelike Mosambiek; die reënval verminder van 50 duim noord van Durban tot 30 duim naby Oos-Londen en Port Elizabeth, waar die kontras tussen die winter- en somerreëns verdwyn. Die kus is winderig. Net soos langs ander dele van die Suid-Afrikaanse kus word kort tydperke van warm bergwinde - soortgelyk aan die Sirocco en Harmattan van Noord-Afrika - aan die oostelike kusgebiede ondervind. Dié bergwinde wat altyd van die land af seewaarts waai, pas in by die sirkulasie oor die hele land, en die hoë temperature is klaarblyklik te wyte aan plaaslike divergente en insakkings in 'n beperkte gebied tussen 'n anti-sikloon en 'n laagdrukgebied.
Die platohange tussen die kusvlakte en die groot platorand is van ongelyke topografie en verskil daarom in klimaat. Die reënval - in die algemeen meer as 30 duim - verskil met hoogte en dagsoom. Dele van die Amatolaberge in Suidoos-Kaapland en die blootgestelde hange van die platorand in Oos-Transvaal kry meer as 70 duim reën per jaar terwyl die beskutte westelike kant van die Lebomboberge minder as 25 duim kry.
Die plato het 'n eenvormiger klimaat. Die Groot Platorand vorm 'n natuurlike bergagtige grens in die ooste en die oppervlakte daal weswaarts. Die vernaamste kenmerke van die klimaat is dat dit soortgelyk is aan dié wat by hierdie hoogte binne die subtropiese gordel van hoë druk verwag word, 'n matige tot lae reënvalsyfer, wat weswaarts verminder tot die land in 'n woestyn oorgaan, baie wolklose dae en groot daaglikse temperatuurskommelings, wind en reën. Die somer word gekenmerk deur reënweer en hitte, terwyl die winter koel is en feitlik geen reën voorkom nie.
Zambië, Zimbabwe (Rhodesië) en Malawi se klimaat stem baie ooreen met dié van die Republiek, maar is warmer met meer reën in die somer en 'n skerper teenstelling tussen die nat en droë seisoen. Net 2-3 persent van die jaarlikse reënval kom tussen Mei en Oktober voor. Die lae valleie is baie warm in die somer; in die valleie van die Zambezi, Luangwa- en die Kafue-rivier is die gemiddelde maksimum temperatuur meer as 90°F net voor die reënseisoen begin. Die suidoostewind waai in die winter; normaalweg is die wind droog maar soms bring dit mistige koel weer, plaaslik bekend as 'guti' - soortgelyk aan die misreën van die Natalse misgordel, na die suidoostelike deel van die land. Zambië is warmer as Zimbabwe (Rhodesië) en het 'n hoër reënvalsyfer, maar die seisoene is eenders. Januarie en Februarie is die natste maande terwyl die tydperk tussen Mei en September droog is. Oktober, die maand voor die reënseisoen, is warm.
Oor die Westelike deel van die binneland van Suidelike Afrika is 'n groot droë streek van die Kalahari tot by die Karoo, insluitende 'n deel van die hooglande van Namibië (Suidwes-Afrika), die Wes-Vrystaat en Wes-Kaapland. Hoewel dit nie droog genoeg is om 'n woestyn genoem te word nie, is die gebied dun bevolk. Die reënval - tussen 10 en 20 duim - ondersteun 'n swak natuurlike plantegroei van gras en bossies, en die meeste van die grond is net geskik vir ekstensiewe veeboerdery. Die droë streek is warm; van Oktober tot Maart is 'n dagtemperatuur van 95°F tot 100°F glad nie ongewoon nie, maar as die lug droog is en die grond vinnig afkoel na sononder kan die nagte koel wees.
Woestyne beslaan 'n aansienlike deel van Suidelike Afrika en klimaties is die kuswoestyn baie interessant. Dit begin in Angola en strek suidwaarts deur die Namib van Namibië (Suidwes-Afrika) en brei daarvandaan uit na die binneland in die vallei van die Oranjerivier en Noord- wes-Kaapland.
Die kusstreek van Angola na die Kaap is koel met lae wolke en mis - in Angola genoem, Cacimbo - wat gedurende die nag van die see inkom en in die voormiddag verdwyn. Winter bergwinde, wat hier die merkwaardige teenstelling het dat dit temperatuur laat opskiet tot bokant 90°F en verantwoordelik is vir ongerymdheid dat die warmste weer in die winter voorkom.
Benewens die invloed van die koel seestroom is die woestyn warm en kry dit feitlik geen reën nie. 'n Groot deel daarvan is onbewoon.
In Suidwes-Kaapland is 'n smal winterreënvalstreek - die teenhanger van die Mediterreense klimaat van Noord-Afrika. Die winters is nat en koel en die somers warm en droog. Albei seisoene is winderig. In die winter gaan die noordwestewind gepaard met die frontale barometriese laagdrukgebiede van die suidelike Atlantiese Oseaan. As die koue front verbytrek, draai die noordwestewind na suidwes en dra hy koue lug in, soms in 'n massa diep genoeg om 'n skielike koue oor die plato te veroorsaak. Die somerwind is die suidooster, net so hardnekkig en sterk soos die passaatwind in die oseaan 'n paar myl wes.
Deur STANLEY JACKSON, D.SC., Universiteit van die Witwatersrand
Bron: Ensiklopedie van Suidelike Afrika, Eric Rosenthal, 1967
Laat weet as u oor addisionele inligting beskik wat ons hier kan bywerk.
|
|
|
|
| |
  |
Gaan na forum:
[ XML-voer ] [  ]
Tyd nou: Tue Dec 31 01:06:28 UTC 2024
|
Supertaal
Blog
Soek
Hulp
Lede
Registreer
Teken aan
Tuis
